• Jami 60,0 600
  • 11.6-chizma Mahsulot qiymati tarkibi
    		•

    Xarajatlar  Jami ishlab chiqarish




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet247/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   243   244   245   246   247   248   249   250   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

    Xarajatlar 
    Jami ishlab chiqarish 
    xarajatlari, mln. so’m 
    1 birlik mahsulot ishlab 
    chiqarish 
    xarajatlari, 
    so’m 
    Xomashyo va materiallar 24,0 
    240 
    Yoqilg’i va energiya 
    9,0 
    90 
    Ish haqi va ijtimoiy 
    sug’urtaga ajratmalar 
    15,0 
    150 
    Transport xarajatlari 
    6,0 
    60 
    Boshqaruv xarajatlari 
    6,0 
    60 
    Jami 
    60,0 
    600 
    Jadvaldan ko’rinadiki, korxonada «A» mahsulotning bir oylik ishlab chiqarish 
    xarajatlari 60 mln. so’mdan iborat bo’lib, jami 1000 dona mahsulot ishlab chiqarilgan. 
    Demak, 1 dona mahsulotning tannarxi 600 so’mga teng. 
    Hozirgi global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz sharoitida mamlakatimiz eksport 
    salohiyatini yuksaltirish va milliy iqtisodiyotimiz raqobatbardoshligini oshirish ko’p 
    jihatdan tejakorlikka erishish hamda mahsulot va xizmatlar tannarxini pasaytirishga 
    bog’liq. Shunga ko’ra, 2009-2012 yillarga mo’ljallab qabul qilingan Inqirozga qarshi 
    choralar dasturida tannarxni pasaytirishga oid quyidagi kompleks chora-tadbirlar ham 
    belgilangan: «…qat’iy tejamkorlik tizimini joriy etish, ishlab chiqarish xarajatlari va 
    mahsulot tannarxini kamaytirishni rag’batlantirish hisobidan korxonalarning 
    raqobatdoshligini oshirish. Shu maqsadda 2008 yili xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning 
    iqtisodiyotimizdagi etakchi tarmoq va sohalarda mahsulot tannarxini kamida 20 foiz 
    tushirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish borasidagi takliflari 
    ma’qullanganini qayd etish lozim»
    56
    . 
    11.6-chizma 
    Mahsulot qiymati tarkibi
    Sarflangan 
    ishlab 
    chiqarish 
    vositalari 
    qiymati (Q
    IV
    ) 
    Ish haqi (IH) 
    Yalpi foyda (F
    ya
    ) 
    56
    Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. – 
    T.: O’zbеkiston, 2009, 33-34-b. 

    237 
    Mahsulot tannarxi (T) 
    Mahsulot qiymati (Q) 
    Bu o’rinda mahsulot tannarxini uning qiymatidan farqlash lozim. Ma’lumki, 
    mahsulot qiymati (Q) o’z ichiga sarflangan ishlab chiqarish vositalari qiymati (Q
    IV
    ) 
    hamda yangidan yaratilgan qiymat (Q
    YA
    )ni to’liq oladi. O’z navbatida yangidan 
    yaratilgan qiymat ish haqi (IH) va yalpi foydaga (F
    ya
    ) ajraladi. Bu holatni 11.6-chizma 
    orqali ko’rish mumkin. 
    Foyda miqdoriga ta’sir ko’rsatuvchi ikkinchi omil – korxona o’z mahsulotlarini 
    sotuvchi narx darajasi bo’lib, bu o’rinda mahsulot narxi, qiymati va tannarxi 
    o’rtasidagi nisbatning beshta asosiy holatini ajratib ko’rsatish mumkin (11.7-chizma). 

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   243   244   245   246   247   248   249   250   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish