• Tannarx – bu mahsulotning har bir birligini ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlarning puldagi ifodasidir.
  • 11.2-jadval «A» mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari va tannarxini hisoblash
  • O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet246/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

    birinchi bosqichda
    foyda ishlab chiqarish jarayonida yangi qiymatning yaratilish 
    chog’ida vujudga keladi. Yangidan yaratilgan qiymat tarkibidagi qo’shimcha qiymat 
    foydaning asosiy manbai hisoblanadi, biroq u hali aniq foyda shaklida namoyon 
    bo’lmaydi; 
    ikkinchi bosqichda
    ishlab chiqarish jarayonida yaratilgan foyda tovarlarni 
    sotilgandan so’ng olingan pul daromadi bilan xarajatlarning farqi ko’rinishida to’liq 
    namoyon bo’ladi.
    Demak, tovar va xizmatlar sotilganda ularning umumiy qiymati pul daromadlariga, 
    undagi qo’shimcha mahsulot esa foydaga aylanadi. Bundan ko’rinib turibdiki, 
    foydaning haqiqiy manbai qo’shimcha mahsulot yoki qo’shimcha qiymatdir.
    Odatda ishlab chiqarish sohasidagi yirik korxonalar tovarlarni katta hajmda ishlab 
    chiqarib, ularni savdo vositachilariga ulgurji narxlarda sotadilar. Shunga ko’ra, ular 
    tovarning ulgurji narxi uning tannarxidan yuqori bo’lgan taqdirda foyda oladilar. 
    Demak, 
    ishlab chiqaruvchi foydasi (F
    ich
    ) – bu mahsulot tannarxi (T) va ulgurji 
    narxi (N
    u
    ) o’rtasidagi farqdan iborat: 
    Ò
    N
    F
    u
    ich





    236 
    Bundan ko’rinadiki, mahsulot birligidan olinadigan foyda ikkita asosiy omilga 
    bog’liq bo’ladi: 1) mahsulot tannarxi darajasi; 2) ulgurji narxlar darajasi. 
    Tannarx
    – 
    bu mahsulotning har bir birligini ishlab chiqarish uchun 
    sarflangan xarajatlarning puldagi ifodasidir.
    Mahsulot tannarxini xarajatlarning asosiy turkumlari bo’yicha hisoblash mumkin. 
    Misolimizdagi «A» mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari va tannarxini hisoblab 
    chiqamiz (11.2-jadval).
    11.2-jadval 
    «A» mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari va tannarxini hisoblash

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish