O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Download 8,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	322/652
Sana	11.07.2024
Hajmi	8,58 Mb.
	#267370

1 ... 318 319 320 321 322 323 324 325 ... 652

Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

Xulosalar:

1.
Yalpi talab – bu barcha iste’molchilar, ya’ni aholi, korxonalar va davlat
tomonidan narxlarning muayyan darajasida turli tovarlar va xizmatlarni sotib olish
mumkin bo’lgan milliy iqtisodiyotdagi real pul daromadlari hajmidir.
2.
Yalpi talab turli tovarlarning miqdori, sifati va narx darajasiga bevosita
bog’liq. Agar yakka talab egri chizig’i turli narx ko’rsatkichlarida alohida
iste’molchining muayyan tovarga bo’lgan talabi miqdori o’rtasidagi bog’liqlikni
ifodalasa, yalpi talab egri chizig’i mamlakatdagi narxlarning turli darajasi hamda
ishlab chiqarishga bo’lgan talab hajmi o’rtasidagi bog’liqlikni ifodalaydi.
3.
Yalpi taklif – bu mamlakatda narxlarning muayyan darajasida ishlab
chiqarilib, sotishga chiqarilayotgan barcha tovarlar va xizmatlar hajmidir. Bu
narxlarning har xil mumkin bo’lgan o’rtacha darajasida milliy ishlab chiqarishning
mavjud real hajmini ko’rsatadi.
4.
Yalpi taklifga eng avvalo narxlar darajasi bilan ishlab chiqarilgan tovarlar
ijtimoiy qiymati o’rtasidagi nisabtning o’zgarishi ta’sir ko’rsatadi. Narxlar
darajasining qiymatdan oshishi qo’shimcha tovarlar ishlab chiqarish uchun rag’bat
yaratadi. Narxlar darajasining qiymatdan pasayishi esa tovar ishlab chiqarishning
qisqarishiga olib keladi. Shu sababli narxlar va milliy ishlab chiqarish hajmi o’rtasida
to’g’ridan-to’g’ri yoki bevosita bog’liqlik mavjud bo’ladi.
5.
Yalpi taklifga narxdan tashqari yana bir qator omillar ta’sir ko’rsatadi: a)
resurslar narxining o’zgarishi; b) samaradorlikning o’zgarishi; v) huquqiy
me’yorlarning o’zgarishi.
6.
Iqtisodiyot nazariyasida yalpi taklifga uch xil nuqtai nazardan yondashuv
mavjud: yalpi taklif narxlar darajasiga bog’liq emas; narxlar darajasiga bevosita
bog’liq; yalpi taklifning o’sishida yoki kamayishida narxlar darajasi o’zgarishsiz
qoladi. Shuning uchun yalpi taklif egri chizig’i grafigi uchta kesmaga ega: tik, yotiq va
oraliq kesmalar.
7.
Yalpi talabning o’sishi yalpi taklifga turlicha ta’sir qiladi: taklif egri
chizig’ining keynscha kesmasida taklif aynan o’sha miqdorga ortadi, oraliq kesmada –
narxlar darajasining o’sganligi uchun taklif oz miqdorda ortadi; klassik kesmada esa –
yalpi taklifda o’zgarish bo’lmaydi, chunki barcha resusrlar jalb etilgan bo’ladi, lekin
narxlar darajasi keskin o’sadi.

312
8.
Yalpi talab egri chizig’i va yalpi taklif egri chizig’i kesishgan nuqta
umumiqtisodiy muvozanatni ifodalab, bu holatga narxning muvozanatli darajasi va
milliy ishlab chiqarishning muvozanatli real hajmi orqali erishiladi.
9.
Iqtisodiyot doimiy ravishda makroiqtisodiy muvozanat tomon harakat qiladi
va ma’lum darajada bu tenglik ta’minlab turiladi. Biroq, yalpi talab va yalpi taklifga
ta’sir etuvchi omillarning o’zgarib turishi natijasida muvozanat buziladi va iqtisodiyot
yangi muvozanat tomon harakat qiladi.

Download 8,58 Mb.

1 ... 318 319 320 321 322 323 324 325 ... 652

Download 8,58 Mb.

Pdf ko'rish