|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universitetiBog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIishlab chiqarish vositalar
qiymatining mahsulotga o’tgan qismi
(s)
;
2) yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning bir qismi, ya’ni, ishchilarga tegishli
qismi –
zaruriy mahsulot qiymati
(v)
;
3) yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning mulkdorlar, tadbirkorlar va
jamiyat uchun ishlab chiqarilgan qismi –
qo’shimcha mahsulot qiymati
(m)
dan
iboratdir (2.3-jadval).
2.3-jadval
Milliy mahsulotning tuzilishi (shartli raqamlar misolida)
Izchil
tarmoqlar
Xomashy
o,
yoqilg’i,
material-
lar
Qo’shilgan qiymat
Yalpi
ichki
mahsu
-lot
Yalpi
ijti-
moiy
mahsu
-lot
Amortizatsiy
a
Ish haqi Soliq
va
to’lovla
r
Foyd
a
Iste’mol qilingan ishlab
chiqarish
vositalari
qiymati (s)
Zaruriy
mahsulo
t (v)
Qo’shimcha
mahsulot
(m)
Paxta ishlab
chiqarish
40
30
30
20
20
100
140
Paxtani
qayta ishlash
140
40
50
25
30
145
285
To’qimachili
k
285
50
60
30
40
180
465
Tikuvchilik
465
45
50
35
30
160
625
Jami
930
165
190
110
120
585
1515
s=1095
v=190
m=230
585
1515
Jadvaldan ko’rinadiki, Yalpi ijtimoiy mahsulot 1515 birlikni, Yalpi ichki
mahsulot esa 585 birlikni tashkil etadi. Demak, mamlakat miqyosida takror hisobga
yo’l qo’ymaslik uchun Yalpi ichki mahsulotni hisoblashda sotib olingan xomashyo,
yonilg’i va materiallar qiymati hisobga olinmaydi, faqat qo’shilgan qiymat hisobga
olinadi. Ammo har bir korxona va tarmoq uchun sotilgan tovar mahsuloti faqatgina
Yalpi ichki mahsulotdan emas, balki jami yaratilgan ijtimoiy mahsulotdan iboratdir.
Shuni ta’kidlash lozimki, Yalpi ijtimoiy mahsulot tarkibida oraliq mahsulot
hamda ayrim takroriy hisoblar mavjud bo’lganligi sababli u ishlab chiqarish
natijasiga to’g’ri baho bera olmaydi.
|
| |
