|
ishlab chiqarishni kengaytirish orqali qondirishga mo’ljallangan mahsulotlarBog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIishlab chiqarishni kengaytirish orqali qondirishga mo’ljallangan mahsulotlar
hisoblanadi. Sh
unga ko’ra, ko’pincha ijtimoiy ishlab chiqarishning pirovard natijasi
sifatida Yalpi milliy mahsulot, Yalpi ichki mahsulot, sof milliy mahsulot (milliy
daromad) va boshqalarni ko’rsatish mumkin.
Yaratilgan mahsulotdan iste’mol qilingan ishlab chiqarish vositalari
qiymati chegirib tashlansa, qolgan qismi sof mahsulot deyiladi.
Demak, sof
mahsulot bevosita ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatishda band bo’lgan menejerlar,
ishchilar, dehqonlar va muxandislar, texnik xodimlar va boshqalarning yangidan sarf
qilingan mehnati bilan yaratilgan zaruriy va qo’shimcha mahsulotdan iboratdir.
Zaruriy mahsulot deb ishchi va xizmatchilar ish vaqtining bir qismi bo’lgan
zaruriy ish vaqtida zaruriy mehnat bilan yaratilgan, ishchi kuchini normal
holatda saqlash va qayta tiklash uchun zarur bo’lgan mahsulotga aytiladi.
Bunga kelgusi avlod ishchilarini yetishtirish, ya’ni ishchilarning oilasi va bolalari
uchun zarur bo’lgan mahsulot ham kiradi.
Sof mahsulotning zaruriy mahsulotdan ortiqcha qismi, ya’ni qo’shimcha ish
vaqtida xodimlarning qo’shimcha mehnati bilan yaratilgan qismi qo’shimcha
mahsulot deyiladi. Ya
ngidan yaratilgan sof mahsulotning tarkibini quyidagi 2.5-
chizmada aniqroq tasvirlash mumkin.
Har bir korxonada, tarmoqda qo’shimcha mahsulot hajmini ko’paytirish asosan
uch yo’l bilan – ishlovchilar sonini ko’paytirish, ish kunini uzaytirish va ish kuni
chegarasi o’zgarmagan holda zaruriy ish vaqtini kamaytirish evaziga qo’shimcha ish
vaqtini ko’paytirish yo’li bilan amalga oshiriladi.
|
| |
