|
Barcha pul agregatlari yig’indisi yalpi pul massasi yoki yalpi pul taklifini tashkil
Pdf ko'rish
|
| bet | 440/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIBarcha pul agregatlari yig’indisi yalpi pul massasi yoki yalpi pul taklifini tashkil
qiladi.
Bizning respublikamizda umumiy pul miqdori quyidagi (tarkib)lar asosida
hisoblanadi:
M0
– muomaladagi naqd (qog’oz va metall) pullar.
M1
= M0 + aholining joriy hisob varaqlaridagi pul qoldiqlari, korxonalarning
hisob varaqlaridagi pul mablag’lari, banklardagi talab qilib olish mumkin bo’lgan pul
omonatlari.
M2
= M1 + tijorat banklaridagi muddatli omonatlar va jamg’arma hisob
varaqlaridagi pullar, ixtisoslashtirilgan moliyaviy muassasalardagi depozitlar va
boshqa aktivlar. Mazkur agregat tarkibiga kiruvchi pul mablag’larini bevosita bir
shaxsdan boshqa biriga o’tkazish hamda ayirboshlash bitimlarida foydalanish mumkin
emas. Ular asosan jamg’arish vositasi vazifasini bajaradilar.
M3
= M2 + bank sertifikatlari + aniq maqsadli zayom obligatsiyalari + davlat
zayom obligatsiyalari + xazina majburiyatlari.
Bundan ko’rinadiki, pul massasining har bir alohida agregati o’zining likvidligi
darajasiga ko’ra farqlanadi.
Likvidlik – bu turli aktivlarning o’z qiymatini
yo’qotmasdan (ya’ni eng kam xarajatlar asosida) tezlik bilan naqd pulga aylana
olish qobiliyatidir.
Metall (tanga) va qog’oz pullar eng yuqori likvidlikka ega bo’ladi.
Mijoz o’zi istagan vaqtida olishi mumkin bo’lgan bank hisob varaqalaridagi pul
omonatlari ham likvidli hisoblanadi. Pul massasi tarkibiga to’lov vositasi vazifasini
bajarish layoqati pastroq bo’lgan aktivlar qo’shilib borishi bilan, ularning likvidlik
darajasi ham pasayib boradi.
Naqd pullar rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatlarida umumiy pul
massasining 9-10 foizini, bozor iqtisodiyotiga o’tayotgan mustaqil hamdo’stlik
davlatlarida 35–40 foizni tashkil qiladi.
Pul bozori – bu mamlakatdagi pul miqdori hamda foiz stavkasining turli
|
| |
