524
Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti (IHRT), Xalqaro rivojlanish
assotsiatsiyasi (XRA) kabilarni kiritish mumkin.
Xalqaro valyuta fondi (XVF)
o’ziga a’zo mamlakatlarning valyuta kursi va
to’lov balanslarini tartibga soladi, ularning valyuta-moliyaviy muammolarini hal etish
maqsadida kreditlar ajratadi, rivojlanayotgan mamlakatlarning ko’p tomonlama
to’lovlari tizimini va tashqi qarzlarini nazorat qiladi.
Qat’iy valyuta kurslari amal qilgan davrda XVFning asosiy faoliyati valyuta
nisbatlarini ushlab turish, valyuta kurslariga asossiz ravishda ta’sir ko’rsatishning
oldini olishga qaratilgan edi. Suzib yuruvchi, erkin valyuta kurslariga o’tilishi bilan bu
faoliyat yo’nalishi o’zgarib, 1978 yili XVFning Nizomi qayta ko’rib chiqildi. Unga
ko’ra, valyutani davlatlararo tartiblashning asosi sifatida XVF nazorat funktsiyalarini
kuchaytirish, balanslashtirilmagan xalqaro hisoblashuvlar hamda asossiz kurs
nisbatlariga ta’sir o’tkazish dastaklarini kengaytirish ko’zda tutildi.
XVF mamlakatlarning to’lov balanslarini va tashqi qarzlarni tartibga solish
maqsadida kreditlar ajratadi. Bunda qarz oluvchi mamlakat o’zining iqtisodiy
siyosatida XVFning tavsiyasiga binoan o’zgartirishlar kiritishi talab etiladi. 1 yildan 3
yilgacha bo’lgan muddatdagi moliyaviy-iqtisodiy barqarorlashtirish dasturi
ko’rinishidagi bunday o’zgarishlar fond bilan kelishilgan holda amalga oshiriladi va
bunga mamlakatning to’lovga layoqatligi to’g’risidagi o’ziga xos xalqaro guvohnoma
sifatida qaraladi.
1970 yildan boshlab XVF xalqaro to’lov va zaxira vositalari –
