O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti kimyoviy va texnologiya kafedrasi

120 
o‘quv maqsadlarini tuzishi va ularni mumkin bo‘lgan chegarasigacha 
aniqlashtirishi, so‘ngra ularni amalga oshirishi lozim.
6.2. Dars turlari va ularni rejalashtirish 
Darslarning asosiy didaktik maqsad bo‘yicha klassifikatsiyasini eng ma’qul 
deb hisoblamoq kerak. Bu klassifikatsiya, boshqa hamma narsadan tashqari, 
darsning o‘quv jaraenidagi o‘rnini hisobga oladi. Bu alomatga ko‘ra darslarning 
quyidagi tiplari mavjud: yangi materiallarni bayon etish darslari; bilimlarni 
puxtalash 
va 
tatbiq 
etish 
darslari; 
takrorlash-umumlashtirish 
darslari; 
o‘quvchilarning bilim, o‘quv hamda malakalarini tekshirish (kontrol-tekshirish) 
darslari; aralash darslar. 
Darsning tashkiliy tuzilishi uning strukturasi bilan belgilanadi. Umumtexnika 
va maxsus fanlarga tatbiqan, darsning quyidagi struktura elementlarini ajratib 
ko‘rsatish mumkin: tashkiliy qism; uy topshiriqlarining bajarilishini tekshirish; 
o‘qituvchining yangi materialni bayon etishi; o‘quvchilarning yangi materialni 
o‘rganishga oid o‘quv, texnika yoki qisqa ma’lumot beruvchi adabiyot bilan 
mustaqil ishlashlari; yangi materialni takrorlash va puxtalash; ilgari o‘rganilgan 
materialni takrorlash; puxtalash va sistemaga solish; o‘quvchilarning bilim, o‘quv 
hamda malakalarini tekshirish, hisobga olish va baholash; uy topshiriqlari berish. 
Darsning tipiga ya’ni mashg‘ulotdan ko‘zlangan asosiy didaktik maqsadga 
ko‘ra, biror struktura elementlari yoki ularning tipaviy kombinatsiyalari ustun 
turadi.
Asosiy didaktik maqsadga binoan klassifikatsiyalanuvchi darslarning tiplarini 
ularning strukturasiga bog‘liq holda qisqacha ko‘rib chiqamiz. 
Har bir dars o‘quv jaryonining bir qismi hamda bilim, ko‘nikma va 
malakalarni egallashning bir butun mantiqiy yakunlangan bosqichidir. Didaktik 
maqsadlar bo‘yicha darsning quyidagi turlari mavjud: 
1.
Yangi bilimlarni o‘rganish darsi.
2.
Umumiy yoki aralash dars. 
3.
Bilimlarni mustahkamlash, takrorlash darsi. 
4.
Sinash – tekshirish darsi. 

121 
5.
Muammoli dars. 
Darsning ana shu asosiy turlari strukturasi quyida keltiriladi: 
I.
Yangi bilimlarni o‘rganish darsi: 1. Tashkiliy qism. 2 
Yangi o‘quv materialini bayon qilish va mustahkamlash. 3. Uyga 
topshiriq berish. 4. Darsni yakunlash. 
II.
Umumiy yoki aralash dars: 1. Tashkiliy qism. 2. Uyga 
topshiriqni tekshirish. 3. O‘quvchilar bilimini og‘zaki tekshirish. 4. 
Yangi o‘quv materialini bayon qilish. 5. Yangi o‘quv materialini 
mustahkamlash. 6. Uyga topshiriq berish. 7. Darsni yakunlash. 
III.
Bilimlarni mustahkamlash darsi: 1. Tashkiliy qism. 2. Uy 
topshirig‘ini tekshirish. 3. O‘quvchilardan o‘tilgan mavzularni 
so‘rash, o‘quv materialini mustahkamlash. 4. Uyga topshiriq berish. 5. 
Darsni yakunlash. 
IV.
Bilimlarni sinash – tekshirish darsi: 1. Tashkiliy qism. 2. 
O‘qituvchining topshiriqni tushuntirishi. 3. O‘quvchilarning 
savollariga javob berish. 4. O‘quvchilarning topshiriqlarni bajarishi. 5. 
Bajarilgan ishlarni o‘qituvchiga topshirish. 6. Uyga topshiriq berish. 
7. Darsni yakunlash. 
V.
Muammoli dars: 1. Tashkiliy qism. 2. Muammoni bayon 
qilish. 3. Muammoni hal qilish yo‘llarini ko‘rsatish va hal etish. 4. 
Natijalarni muhokama qilish. 5. O‘qituvchining izohlashi va 
umumlashtirishi. 6. Uyga topshiriq berish. 7. Darsni yakunlash.

Download 2,44 Mb.