139
Amaliyotda mahkumlaming jazoni o'tash davomida o'z a'zolariga ataylab shikast yetkazish, o'z sog'lig'ini
yomonlashtirish hollari ko'p uchrab turadi. Bunday hollarda ular jazodan ushbu asosga ko'ra ozod qilinmaydilar. Ushbu
asosga ko'ra, jazodan ozod qilishda unga nisbatan davolab bo'lmaydi, deb tashxis qo'yilgan bo'lishi kerak.
Mahkumni kasalligi tufayli jazoni o'tash muddatidan oldin ozod qilish har qanday turdagi asosiy jazoga nisbatan
qo'llanishi mumkin. Qonun og'ir kasalligi tufayli muddatidan ilgari jazodan ozod qilishni qo'shimcha jazoga nisbatan
qo'llanish masalasini ochiq qoldirgan.
Qator hollarda, ularni qo'shimcha jazodan, masalan, muayyan huquqdan mahram
qilish jazosidan ozod qilish maqsadga muvofiq emas. Sudga mahkumni ushbu asosga ko'ra, jazodan ozod qilish
haqidagi taqdimnoma Ichki ishlar vazirligining maxsus tibbiy komissiyasi xulosasi asosida kiritiladi.
Harbiy xizmatchilar ularni xizmatga yaroqsiz, deb topishga asos bo'luvchi kasallikka chalingan taqdirda jazodan
ozod qilinishi mumkin. Bunda harbiy xizmatchini tegishli harbiy-tibbiy komis-siyasining
xulosasi harbiy xizmatga
yaroqsiz, deb topishi uchun asos bo'ladi. Harbiy xizmatchilar ushbu asosga ko'ra, intizomiy qismga yuborish yoki
xizmat bo'yicha cheklash turidagi jazolardan ozod qilinishi mumkin. Qonun ayol jinsidagi harbiy xizmatchilar uchun
xizmat bo'yicha cheklash turidagi jazodan muddatidan ilgari jazodan ozod qihshning qo'shimcha asosi, deb homiladorlik
tufayli mehnatga layoqatsizligini qayd etadi. Bunda shuni e'tiborga olish lozimki, qonun mazkur
ozod qilish turi uchun
ayolning homila-dorligini emas, balki uning homiladorlik va tug'ish uchun ta'til berishni asos, deb topadi. Ya'ni ushbu
asosga ko'ra, ozod qilish ularga homiladorlik va tug'ish uchun ta'til berilgan vaqtdan boshlab hisoblanadi.
Jinoyat kodeksining 75-moddasi, 5-qismida axloq tuzatish ishlari jazosini o'tashdan muddatidan ilgari ozod
qihshning mustaqil turlari aks ettirilgan:
1) mahkumning mehnatga yaroqsiz bo'lib
qolganligi;
2) mahkumning pensiya yoshiga yetganligi;
3) homiladorlik va tug'ish ta'tiliga chiqqanligi.
Mahkumning mehnatga yaroqsizligi deganda, uning mehnat qilish imkoniyatidan mahrum bo'lishi tushuniladi.
Mehnatga yaroqlilik TMEK tomonidan aniqlanadi.
Mahkumning pensiya yoshiga yetishi deganda, ayollarning 55 yoshga, erkaklarning 60 yoshga to'lishi
munosabati bilan pensiyaga chiqishi tushuniladi.
Ayollarga tug'gunga qadar yetmish kalendar kuni va tuqqandan keyin ellik olti kalendar kuni (tug'ish qiyin
kechgan yoki ikki yoxud undan ortiq bola tug'ilgan hollarda -yetmish kalendar kuni) miqdorida homiladorlik va tug'ish
ta'tillari beriladi. Homiladorlik va tug'ish ta'tili jamlangan holda tug'ishga qadar amalda bunday ta'tilning necha kunidan
foydlanganidan qat'iy nazar, ayolga to'liq beriladi. Bunday hollarda jazodan ozod qilish haqidagi taqdimnoma bunday
ta'til beruvchi huquqni tibbiy hujjat asosida beriladi.
Yuqoridagi uch holatdan biri mavjud bo'lganda mahkum axloq tuzatish ishlari jazosidan ozod qilinadi.
