53
Lekin bir qator jinoyat-huquqiy normalarda motiv va maqsad aniq ko'rsatilmagan, faqat ularning
umumiy tavsifi
berilgan, xolos (masalan, mansabdor shaxs tomonidan tamagirlik yoki boshqa manfaatdorlik maqsadida bila turib
rasmiy hujjatlarga yolg'on yozuvlarva ma'lumotlar kiritib qo'yish (209-modda) va hokazolar). Bunday holatlarda
jinoyatni kvalifikatsiya qilishda sodir etilgan jinoyatning aniq motivini aniqlash lozim bo'ladi.
Jinoyatni kvalifikatsiya qilishda jinoyatning motiv va maqsadi turli xil ahamiyatga ega. Masalan, talon-taroj
qilishning motivi g'araz; qo'shmachilikniki esa, tamagirlik yoki boshqa istaklar (Jinoyat kodeksining 131-moddasi),
odamlardan foydalanish uchun ularni yollashning muhim belgisi - shahvoniy yoki boshqa maqsadlarda foydalanish
(135-modda); urushni targ'ib qilishda -agressiyani keltirib chiqarish; terrorizmda, xalqaro munosabatlarni
murakkablashtirish yoki O'zbekiston Respublikasida vaziyatni yomonlashtirish jinoyatning maqsadi hisoblanadi.
Boshqa hollarda jinoyatning motiv va maqsadi javobgarlikni og'irlashtiruvchi holat bo'lib hisoblanadi (masalan,
g'arazli maqsadlarda yoki bezorilik harakatlari natijasida odam o'ldirish, milliy yoki irqiy adovat zamirida odam
o'ldirish, kishi a'zolarini kesib olish va ulardan foydalanish maqsadida odam o'ldirish (97-moddaning 2-qismi), inson
to'qimalari yoki a'zolarini kesib olish va transplantatsiya qilish g'araz yoki boshqa niyatlarda sodir qilinsa (133-
moddaning 2-qismi), odamlardan foydalanish
uchun ularni yollash, agar O'zbekiston Respublikasidan tashqariga olib
chiqib ketish maqsadida qilinsa (135-moddaning 3-qismi va hokazo).
Ayrim hollarda jinoyatning motiv va maqsadi jinoyat huquqiy normalarida zaruriy belgi sifatida aybni
yengillashtiruvchi holat sifatida ko'rsatilmagan bo'lsa, ular jazo tayinlashda e'tiborga olinishi mumkin. Masalan, ijtimoiy
munosabatlarni himoya qilish motivi jinoyatchini ushlash vaqtida junga zarar yetkazilsa, aybni yengillashtiruvchi holat
bo'lib hisoblanadi. Milliy, irqiy yoxud
diniy adovat motivi bilan, garaz yoki past niyatlarda jinoyat sodir qilinsa, garchi,
bu motivlar jinoyat huquqiy normalarda ko'zda tutilmagan bo'lsa ham, aybni og'irlashtiruvchi holat bo'lib hisoblanadi.
