Sug‘urta tashkilotlarining investitsion imkoniyatlari

114 
Demak, sug‘urta kompaniyalarida moliya resurslarining harakati xususiyatlari 
shunga olib boradiki, sug‘urta kompaniyalari ixtiyorida shartnomani amal qilish 
mobaynida qo‘shimcha daromad olish maqsadida investitsiyalash mumkin bo‘lgan 
vaqtinchalik majburiyatdan holi bo‘lgan katta miqdorda vaqtincha bo‘sh 
mablag‘lar to‘planadi. Sug‘urtalovchilar bu mablag‘larni ko‘shimcha daromad 
olish maqsadida turli obyektlarga investitsiya qilishlari mumkin. 
Sug‘urta tashkilotlari tasarufida katta miqdordagi moliyaviy resurslarni 
to‘planishi, ularni iqtisodiyotni rivojlanishida muhim rol o‘ynashini ko‘rsatadi. 
Sug‘urta qiluvchilar tomonidan moliya resurslarining to‘planishi sug‘urtani faol 
investitsion siyosat yo‘li bilan iqtisodiyotning asosiy omiliga aylantiradi. 
Boshqacha so‘z bilan aytganda, sug‘urtalovchilar turli polis egalaridan olingan 
passiv pul mablag‘larni moliya bozorida harakat qiluvchi aktiv kapitalga 
aylantirishadi. 
O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgandan so‘ng, sug‘urta 
kompaniyalar bo‘sh mablag‘larini turli obyektlarga investitsiya qilish imkoniyati 
tug‘ildi. 1993-yilning 6 mayida qabul qilingan «Sug‘urta to‘g‘risida»gi Qonunning 
25-moddasida «Sug‘urta tashkilotlari o‘z moliyaviy manbalarini barqaror saqlab 
turish maqsadida investitsiya berishga yoki sug‘urta zaxiralari va o‘zga 
mablag‘lardan boshqa yo‘l bilan foydalanishga haklidir», deb ko‘rsatilgan edi. 
Ammo 2002-yilning 5 aprelida qabul qilingan «Sug‘urta faoliyati to‘g‘risida»gi 
Qonunning 6-moddasiga muvofiq “Sug‘urtalovchilar sug‘urtani amalga oshirish 
bilan bevosita bog‘lik bo‘lmagan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanishlari 
mumkin emas” deb belgilangan. Demak, sug‘urtalovchilarning investitsiya 
faoliyati qat’iy cheklanadi. Shuningdek, ushbu qonunning yuqorida ko‘rsatib 
o‘tilgan moddasida sug‘urtalovchilar maxsus vakolatli davlat organi belgilaydigan 
tartib va shartlardagi investitsiya faoliyati bilan shug‘ullanishlariga ruxsat berilgan.
Sug‘urta kompaniyasining investitsion jarayonlarda ishtirok etishligini uni 
investitsion imkoniyatlari belgilaydi. 
Sug‘urta kompaniyasining investitsion imkoniyatlarini quyidagi omillar 
belgilaydi: 

115 
1. Mijozlar soni va sug‘urta mukofoti hajmiga bog‘liq bo‘lgan vaqtinchalik 
bo‘sh mablag‘lar xajmi; 
2. Muddatlar, ya’ni bu vaqt davomida ushbu mablag‘lardan foydalanish 
mumkin bo‘ladi. 
Sug‘urta kompaniyasi investitsion portfeli tizimi, uning moliyaviy 
barqarorligini ta’minlashi lozim va u odatda sug‘urta nazorati me’yorlari bilan 
belgilanadi. Unda sug‘urta zaxiralarining vaqtinchalik bo‘sh turgan mablag‘larini 
joylashtirish tartibi belgilangan, davlat tomonidan sug‘urta investitsiyalarining 
ma’lum bir himoyasi ta’minlangan va sug‘urta investitsiyasining aniqlangan 
ustuvorligi belgilangan. 

Download 2,42 Mb.