|
O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik–iqtisodiyot instituti fizika kafedrasi fizika fanidan ma’ruzalar matni
|
| bet | 68/86 | | Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 389,37 Kb. | | #126669 |
Bog'liq O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi q-fayllar.orgChiziqli spektrlarni bir–biri bilan o`zaro tasirlashmayotgan uygongan
alohida atomlar chiqaradi. Bunga boglangan elektronlarning yanada quyi
energetik sathlar() ga o`tishi sabab bo`ladi.
Yo`l–yo`l spektrlarni uygongan alohida molekulalar chiqaradi. Atomlarda
elektronlarning o`tishlaridagi kabi molekulalarda atomlarning tebranma
harakatlaridan ham nurlanish yuzaga keladi.
Tutash spektrlarni ko`plab o`zaro tasir qiluvchi molekuljar va atom
ionlarining to`plamlari chiqaradi. Bunda zarralarning yuqori temperatura tufayli
bo`ladigan haotik (tebranma va aylanma) harakati asosiy rol o`ynaydi.
Demak, cho`glangan qattiq va suyuq jismlar va siqilgan gazlarning
nurlanish spektrlari tutash spektrlar bo`lishi yuqorida aytilganlardan kelib
chiqadi. Siyraklangan gazlar (atomlari va molekulalari, masalan, qizdirish yoki
elektr razryadi bilan qo`zgatilgan gazlar) uchun chiziqli va yo`l–yo`l spektrlar
harakterlidir. Shu bilan birga, ko`p atomli molekulalardan tarkib topgan gazlar
(kislorod, karbonat angidrid gazi, suv bugi va shunga o`hshashlar) yo`l–yo`l
spektr, bir atomli gazlar esa (inert gazlar, metall buglari, dissosiasiyalangan ko`p
atomli gazlar) chiziqli spektr beradi.
Har bir (siyraklangan gaz yoki bug holatida bo`lgan) himiyaviy
elementning butunlay aniq o`ziga harakterli bo`lgan (spektr chiziqlarining soni,
ularning rangi va o`zaro joylashishi bo`yicha) nurlanish spektri bo`ladi.
Moddalarning himiyaviy tarkibini aniqlashning spektral metodi (spektral analiz)
shunga asoslangan.
Agar tutash spektr beruvchi manbadan chiqqan spektr dastlab
siyraklangan gaz (yoki bug) orqali o`tkazilgan bo`lsa, bu spektrda shu gazning
nurlanish spektri chiziqlariga (yoki yo`llariga) mos keluvchi qora chiziqlar
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik–iqtisodiyot instituti fizika kafedrasi fizika fanidan ma’ruzalar matni
|
