Chakana savdo ob’ektlari va ularning turlari




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet115/212
Sana17.05.2024
Hajmi2,17 Mb.
#239950
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   212
Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

 
12.2. Chakana savdo ob’ektlari va ularning turlari. 
Savdo obyektlari turg‘un va ko‘chma obyektlarga bo‘linadi: 
turg‘un savdo shoxobchalari
– davlat hokimiyati mahalliy organlari 
tomonidan belgilangan joylarda doimiy asosda joylashgan savdo 
obyektlari: do‘konlar, kioskalar, laryoklar, pavilonlar, dorixonalar, optika, 
avtomobil yonilg‘isi quyish shoxobchalari; 
ko‘chma savdo obyektlari
– vaqtincha joylashgan va mavsumiy 
yoki maqsadli xususiyatga ega bo‘lgan, shuningdek ish kuni tamom 
bo‘lgandan keyin yig‘ishtirib olishni va obyekt ko‘chirilishini talab etish 
asosida joylashtirilgan savdo obyektlari: lotoklar, peshtaxtalar, palatkalar, 
avtodo‘konlar va hokazolar; 
savdo avtomati
- naqd pul yoki boshqa to‘lov vositalarini qabul 
qilgandan so‘ng sotuvchining ishtirokisiz tovarlar berish orqali xizmat 
ko‘rsatuvchi savdo uskunasi (vending machine). Savdo avtomati turg‘un 
yoki ko‘chma savdo obyekti shaklida bo‘lishi mumkin. 
Hozirgi kunda ilmiy adabiyotlarda chakana savdo korxonalarini bir 
qator belgilar bo’yicha tasnifi keltirilmoqda. Chakana savdo 
korxonalarining quyidagi muhim turlari mavjud: 
 
I. Bajarayotgan vazifasining xususiyatlariga qarab: 

doimiy (stasionar, ko’chmas, qo’zg’almas, turg’un) chakana savdo 
korxonalari; 

ko’chma chakana savdo do’konlar; 

posilka yo’li bilan savdo qiluvchi chakana savdo korxonalari. 
Chakana savdo korxonalari turlarining ichida doimiy (turg’un) 
chakana savdo korxonalarining ahamiyati kattadir. Doimiy chakana savdo 
korxonalari o’z navbatida ikki xil bo’ladi: 


174 

chakana savdo korxonalari; 

mayda chakana savdo do’konlari. 
Savdoni tashkil etishda asosiy rolni doimiy chakana savdo 
korxonalari o’ynaydi, ular chakana savdo korxonalarining 85 % dan 
ortig’ini tashkil etadi va tovar aylanmasining 90 % ga yaqinini beradi. Bu 
yerda savdo sotiqni uyushtirishning zamonaviy usullarini qo’llash 
bo’yicha zarur sharoitlar yaratilgan bo’ladi. Jumladan, ko’p kuch talab 
qiladigan ishlar mexanizasiyalashtiriladi. Sotuvchilar uchun ayniqsa 
xaridorlarga xizmat ko’rsatish uchun kerakli bo’lgan qulay sharoitlar 
muxayyo etiladi. 
Doimiy chakana savdo korxonalari o’zining barpo etilishi, 
joylashish, sotuvga chiqariladigan mahsulotlarining assortimenti, savdo-
xizmati, ishni tashkil etish bilan ajralib turadi.
Chakana savdo korxonasining savdodagi asosiy funksiyasi 
quyidagilardan iboratdir: 

xaridorlarning tovarlarga bo’lgan talab, ehtiyojlarini o’rganish; 

tovarlarning assortimentini shakllantirish; 

tovarlar reklamasi va xizmat ko’rsatish; 

xaridorlarga savdo xizmati ko’rsatish. 
Mayda chakana savdo do’konlari esa yordamchi vazifasini bajaradi, 
ya’ni yangi qurilayotgan joylarda, vaqti-vaqti bilan aholi to’planadigan 
joylarda do’kon qurish, iloji bo’lmagan yerlarda mayda chakana savdo 
do’konlari o’z faoliyatini olib boradi. 
Mayda chakana savdo do’konlari qatorida chodirlar, kioskalar, 
pavilonlarni ko’rsatish mumkin. 

Download 2,17 Mb.
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   212




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Chakana savdo ob’ektlari va ularning turlari

Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish