O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet112/212
Sana17.05.2024
Hajmi2,17 Mb.
#239950
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   212
Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

I
- ishlab chiqaruvchi 
M
- mijoz 
V
- vositachi (diler, distribyutor) 
11.3-rasm. Vositachi aloqalar sonini qisqartiradi. 
 
Vositachisiz 3 ta ishlab chiqaruvchi va 3 ta mijozdagi aloqalar soni 9 
taga teng, vositachi bo’lganda aloqalar soni 6 gacha qisqaradi. 
Vositachilikning afzalliklari almashish jarayonida ishtirokchilarning soni 
ko’payganda yanada kuchli namoyon bo’ladi. Demak, vositachilar ishlab 
chiqaruvchi ham, iste’molchilar ham bajarishi kerak bo’lgan ishning 
hajmini kamaytiradi. 
Vositachilardan foydalanishni shart qilib qo’yuvchi asosiy sabablari 
quyidagilardir: 
tovar harakatini tashkil etish jarayoni ma’lum moliyaviy 
resurslarning bo’lishini taqazo qiladi; 
tovar harakatining optimal tizimini yaratish uchun tovar tarqatish va 
savdo usullari hamda bozor kon’yunkturasi haqidagi tajriba va bilimlar 
bo’lishining zarurligi. 
Vositachilar o’zlarining tajribalari va aloqalari tufayli tovarning 
serobligini va uni maqsadli bozorgacha yetkazishni ta’minlab beradilar. 
Hozirgi iqtisodiyotni modernizasiya qilish sharoitida ko’pgina korxonalar 
asosiy e’tiborni tovarlarning ishlab chiqaruvchidan to iste’molchigacha 
bo’lgan harakatini optimallashtirish muammolariga qaratmoqdalar. 
Korxonalarning xo’jalik faoliyati natijalari ko’p hollarda tovar tarqatish 








169 
kanalining to’g’ri tanlanganligiga, tovarlarni sotish usullariga hamda taklif 
qilinayotgan xizmat turlariga bog’liq bo’ladi. 
Sotuv kanali, tovarlarning mahsulotlar va xizmatlarning ishlab 
chiqarishdan iste’molchigacha bo’lgan harakati davomida ularga bo’lgan 
egalikni boshqa birovga beradi va uni tashkil etadi. Boshqacha qilib 
aytganda, 
sotuv 
kanallariga 
tovarning 
ishlab 
chiqarishdan 
to 
iste’molchigacha bo’lgan harakatlanish yo’li deb izoh berish mumkin. 
Sotuv kanallarining ishtirokchilari marketing talablarini muvaffaqiyatli 
bajarishga qaratilgan bir qator vazifalarni bajaradilar. Bu vazifalarga 
quyidagilar kiradi: 
1.
Ilmiy tadqiqot ishlarini olib borish. Mavjud yoki potensial xaridorlar, 
raqobatchilar va boshqa marketing muhiti subyektlari va omillari haqidagi 
axborotni yig’ish va uzatishdan iborat. 
2.
Sotishni rag’batlantirish kommunikasiyalarini rivojlantirish. Pirovard 
iste’molchilar uchun sotuvni rag’batlantirish tadbirlarini ishlab chiqish. 
3.
Potensial iste’molchilar bilan aloqa o’rnatish, saqlab qolish va 
yaxshilash. 
4.
Tovarlarni xaridorlar talablariga muvofiq tarzda tayyorlash, 
qadoqlash, ishlab chiqarish, saralash. 
5.
Tovar 
harakatini 
tashkillashtirish, 
omborlarda 
saqlash 
va 
transportirovkalash. 
6.
Moliyaviy holatni muvofiqlashtirish. 
7.
Tavvakalchilikni qabul qilish va kanal faoliyati mas’uliyatini o’z 
zimmasiga olish. 
Gap shundaki, ishlab chiqaruvchilar, odatda, tovarlarni ehtiyojlardan 
kelib chiqib kerakli tanlovni amalga oshirishga imkon beradigan tor 
diapazonda chiqaradilar. Assortimentni o’zgartirish ishi vositachilar 
zimmasiga yuklatiladi, shu orqali ular sherikchilik munosabatlarini 
o’rnatishda va shu asosda tovar ishlab chiqaruvchilar bilan bitimlar 
tuzishda ko’p jihatdan ijobiy rol o’ynaydilar. Ular orasida axborot 
funksiyalari, sotishni rag’batlantirish, aloqalarni o’rnatish, tovarni 
iste’molchilar talabiga muvofiq holga keltirish, muzokaralar o’tkazish, 
tovar harakatini tashkil qilish, moliyalashtirish va tavakkalchilikni (tashkil 
qilish) o’z zimmasiga olish eng ko’p e’tiborga loyiq.

Download 2,17 Mb.
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   212




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish