O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

190 
12.1-jadval 
Ulgurji savdo funksiyalarining mazmuni 
№ 
Funksiyalar 
Funksiyalarning mazmuni 
1. 
Assortimentni 
shakllantirish 
Ulgurji savdoda tovarlar taqismotida ko‘pincha ishlab 
chiqarishning ixtisoslashuvi va differensiallangan 
talab asosida haridlar amalga oshiriladi, shuningdek 
o‘zining tovar assortimentini bozor segmenti bo‘yicha 
mahsulotlarni 
tanlash 
va 
tovarlar 
taklifida 
ta’minotchilik qilish
2. 
Uzilishlar vaqtini 
bartaraf etish (Vaqt 
tafavvutini bartaraf 
etish) 
Ulgurji savdo ishlab chiqarish va iste’mol oralig‘idagi 
davrda uzilish vaqtini bartaraf qilish funksiyasini 
bajaradi, 
masalan, 
ho‘l 
meva-sabzavotlarning 
muntazam emasligidan kelib chiqib ta’minotni bir 
tekisda amalga oshirish, qurilish materiallarini 
bahordan to kuzgacha yetkazib berish
3. Uzilishlar joyini bartar-
af etish (Masofaviy 
(makon) tafavvutini 
bartaraf etish) 
Ishlab chiqarish va iste’mol joyi oralig‘i masofasidagi 
tafavvutni har qanday vaziyatda tashish funksiyasini 
amalga oshirish orqali bartaraf etish
4. 
Zahiralarni 
shakllantirish 
Turli vaqtda xilma-xil tovarlarga o‘zgarib turgan 
talabni barqarorlashtirishga xizmat qiladi 
5. 
Sifat kafolati 
Ulgurji savdo tovarlarni kelgusida sotuvini amalga 
oshirishga tayyorlashni bildiradi. Bunda esa navlarga 
ajratish, qadoqlash, tozalash, assortimentlarga ajratish 
kabi murakkab operatsiyalarni bajarish. Bularga 
import vinolarni quyish, mevalarni yetiltirish, xom-
ashyolarni qayta ishlab chiqarishgacha muvaffaqiyatli 
saqlash.
6. 
Narx barqarorligi 
Katta partiyalarda tovarlarni harid qilish natijasida 
chegirmalarga ega bo‘lish, tashish, qadoqlash kabi 
harajatlar bo‘yicha va past narxlarda tovarlarni taklif 
etish orqali ustunlikka erishish 
7. 
Moliyalashtirish 
Tovar haridi va uning to‘lovi oralig‘idagi vaqt 
bo‘yicha uzilishlarda kredit taklif qilish. Agar savdo 
korxonasi qisqa muddatli kredit bo‘yicha yetkazib 
berishni tashkil qilsa, haridorlar tovar kreditini oladi. 
8. 
Bozor tadqiqotlari va 
bozorni o‘zlashtirish 
Ulgurji savdo korxonasi mavjud tovar uchun yangi 
bozorni uzlashtirish yoki reklama orqali bozorni 
kengaytirish kabi muhim vazifani bajaradi 
9. 
Saqlash 
Tovarlarni saqlash har doim zarur, chunki ishlab 
chiqarish va iste’mol sikllari vaqt bo‘yicha hamma 
vaqt ham mos kelmaydi. Omborda saqlash orqali esa 
vaqt va buyurtma berilayotgan tovarlar soni bo‘yicha 
mavjud farqlarni kamaytirishga erishiladi. 

191 
manba:
Р.П.Мешечкина, 
В.В.Лазарев. 
Функционалние 
особенности перспективи развития оптовой торговли системи 
потребителской кооперации. М.: Научние ведомости, 2009. №15
Ushbu manbadan ko‘rinib turibdiki, ulgurji savdoning taqsimot 
funksiyasi “ishlab chiqarish-iste’mol” zanjirida amal qilmoqda. Ulgurji 
savdo esa faqat ishlab chiqarish va iste’mol bozori o‘rtasidagi tayyor 
mahsulot taqsimotidan iborat. Balkim ishlab chiqarishni tashkil etish 
uchun ta’minot bo‘g‘inidan xom-ashyo, yarim tayyor mahsulotlar, ehtiyot 
qismlarni ishlab chiqarish hududiga yetkazib berish, ishlab chiqarish 
hududidan esa tayyor mahsulotlarni iste’mol bozorlariga taqsimlashni ham 
ta’minlaydi. 

Download 2,17 Mb.