Ulgurji savdo va uning funksiyalari




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet121/212
Sana17.05.2024
Hajmi2,17 Mb.
#239950
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   212
Bog'liq
Marketing asoslari Darslik D H Xolmamatov S K Boyjigitov Samarqand

 
12.3. Ulgurji savdo va uning funksiyalari. 
Savdo faoliyatiga tovar ayirboshlash shakli nuqtai nazardan qaralsa, 
savdoning vazifasi makon va zamon jihatidan bir-biridan ajralib turgan 
ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar o’rtasidagi aloqani bog’lashdan 
iborat. 
Savdo mustaqil ijtimoiy-iqtisodiy funksiya bajarib, boshqa iqtisodiy 
faoliyat bilan shug’ullanuvchi xo’jalik tarmoqlari qatori uning faoliyatida 
ham mulkdor (mulk egasi), yollangan xizmatchilar, mehnat, tadbirkorlik, 
foyda kabilar o’z aksini topgan. 
Tovar muomalasi jarayonida savdo faoliyatida bajariladigan barcha 
xo’jalik-tijorat operasiyalari shartli ravishda ikki guruhga bo’linadi – 
ulgurji savdo va chakana savdo. Dastlab tovarlarning ulgurji savdosi 
amalga oshirilib, tovar muomalasining yakunlovchi bosqichi chakana 
savdo bilan iste’molga aylanadi. 
Tovar muomalasi jarayonida ulgurji savdo katta ahamiyatga ega 
bo’lib, ishlab chiqarilgan tovarlarni eksportini amalga oshirish, iste’molni 
amalga oshirilishigacha bo’lgan oraliqda tovarga egalik qilish, tovarlarni 
jamlash, tovar zahirasini yaratish, saqlash, tashish, yetkazib berish, 
buyurtma berish va buyurtmalar qabul qilish kabi operasiyalarni bajaradi. 
Iste’mol tovarlari ulgurji savdosining zarurati shundaki, ishlab 
chiqarilgan buyumlar bevosita shaxsiy iste’mol sohasiga kelib tushmaydi. 
Chunki, ishlab chiqarish va iste’mol zamon hamda makon nuqtai 
nazaridan bir-biridan farqlanadi. 
Ulgurji savdo nima deganda F.Kotler bu tushunchani quyidagicha 
ta’riflaydi: «Ulgurji savdo bu shunday sotishki, bunda professional 
foydalanish maqsadida sotib oluvchilarga tovarlar yoki xizmatlarni sotish 

184 
bo’yicha xar qanday faoliyatni o’z ichiga oladi». Tovar muomilasi 
jarayonidan iste’mol tovarlarining ishlab chiqarishdan iste’mol sohasiga 
o’tishi bosqichma-bosqich amalga oshadi. Dastlab tovarlar ulgurji sotilish 
sohasiga kelib tushadi. Tovar muomalasining yakunlovchi bosqichi 
chakana savdoga mansub bo’ladi. Shu tarzda, iste’mol tovarlari muomilasi 
jarayoni ikkita o’zaro bog’liq, qismlar – ulgurji va chakana savdodan 
tashkil topadi. 
Ulgurji savdo korxonalar o’rtasidagi savdo bo’lib, tovarlar, yirik 
Download 2,17 Mb.
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   212




Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish