Reklama vositalarining tasniflanishi

214 
Texnik xususiyatiga 
ko’ra: 
✓
bosma reklama vositalari (plakatlar, afishalar, katalog, 
e’lon, maqola va qadoqlar); 
✓
radioreklama (radio); 
✓
kino-, video- va telereklama (qisqametrajli reklama 
filmlar); 
✓
yorug’lik reklama vositalari (yorug’lik ko’rsatkichlar, tablo, 
rang tasvirli bannerlar ); 
✓
tasviriy 
grafik 
vositalar 
(panno, 
plakat, 
ko’cha 
transparantlari, narxko’rsatkichlar, ko’rsatkichlar, magazin 
pardalari); 
Qo’llanilish joyiga 
ko’ra: 
✓
ichki reklama vositalari (ko’rsatkichlar, narxko’rsatkichlar, 
yodgorliklar, 
tovarlarga 
qadama 
naqshlar, 
kiyimlar 
nomoyish maydoni); 
✓
tashqi reklama vositalari (gazeta va jurnallardagi maqola va 
e’lonlar, ko’cha transparantlari, magazin pardalari). 
Manzilliligiga ko’ra: 
✓
alohida reklama vositalari (gazetalardagi qo’shimcha 
varaqlar, kataloglar, risolalar); 
✓
ommaviy reklama vositalari (e’lon, varaqalar, telefilmlar). 
Hududni qamrab olish 
darajasiga ko’ra: 
✓
lokal vositalar (mahalliy darajada); 
✓
regional vositalar (mintaqa miqyosida); 
✓
umummilliy reklama vositalari (mamlakat miqyosida); 
✓
halqaro vositalar (bir necha mamlakat miqyosida). 
Tovarlarni reklama qilishda zarur va eng samarali xisoblangan 
reklama vositalarini tanlash zarur bo’ladi. Bunda gazeta, jurnal, radio, 
teleko’rsatuv, tashqi reklama vositalari, transport reklamasi, to’g’ridan-
to’g’ri reklama tarqatmalari tanlanadi. Reklama mushkul vaziyatdan chiqib 
ketishning imkoniyatini to’liq ta’minlab bermasada, ma’lum vaziyatlarda 
asqotadi. Reklama tadbirlari uchun sarflangan xarajatlarning 80% aynan 
reklamani tarqatish vositalari uchun yo’naltiriladi. 
Reklama vositalarini tanlashda quyidagi savollarga javob topish 
zarur: 
1.
Reklama tadbirlari orqali kimlarni qamrab olishimiz mumkin? 
2.
Ushbu iste’molchilar va xaridorlar qayerlarda joylashgan? 
3.
Reklama murojaatlari nimalarni o’z ichiga oladi? 
4.
Ushbu murojaatlarni qachon joylashtirish kerak? 
Savollarga javob topish potensial xaridorlarni aniqlashni talab qiladi. 
Chunki aynan bir tovar ist’molchilar tomonidan bir vaqtda yoki bir maqsad 
uchun xarid qilmaydilar. Ayrim iste’molchilar boshqalariga nisbatan xarid 
qilish ehtimoli yuqoriroq bo’lganligini inobatga olib reklama beruvchi 
yoki reklama agentliklari maqsadli bozorni demografik, ijtimoiy holati, 

215 
turmush tarzi, tovardan foydalanish darajasiga ko’ra segmentlaydi. 
So’ngra maqsadli bozorning xususiyatlariga to’liq mos keluvchi reklama 
vositalarini tanlaydi va imkon qadar yirik masshtabni qamrab olishga 
harakat qiladi. 
Reklamani potensial xaridorlar joylashgan joylarda tarqatish zarur, 
e’lonlarni esa aniq bir davriy nashrlarda iste’molchilar tushunadigan 
tillarda berish maqsadga muvofiqdir. Reklamani qachon joylashtirish 
kerak degan savolga yil yil oylari, hafta va kunlar e’tiborga olinadi. Bosma 
nashrlarning davriyligi (kundalik gazetalar, xaftalik va oylik jurnallar), 
teleuzatish va radioeshittiruvlarning muayyan vaqt oralig’ida uzatilishini 
e’tiborga olib reklama agentliklari reklama va e’lonlarni aniq qaysi vaqtda 
uzatish zarurligini aniqlashadi. 
Reklama 
vositalarini 
tanlashda 
ularning 
afzalliklari 
va 
kamchiliklarini e’tiborga olish zarur. Quyidagi jadvalda ayrim reklama 
vositalarining afzalliklari va kamchilik jihatlari keltirib o’tilgan (14.4-
jadval). 
Reklama murojaatini ishlab chiqishda eng asosiysi auditoriyani 
qamrab olish miqyosi, reklama murojaatining almashinish chastotasi va 
ta’sir kuchini e’tiborga olishdir. 
Qamrab olish miqyosi maqsadli auditoriya doirasida reklama 
murojaati tegishli bo’lgan shaxslar nazarda tutilib, umumiy auditoriya 
soniga nisbatan foizlarda xisoblanadi. 
14.4-jadval 

Download 2,17 Mb.