214
Texnik xususiyatiga
ko’ra:
✓
bosma reklama vositalari (plakatlar, afishalar, katalog,
e’lon, maqola va qadoqlar);
✓
radioreklama (radio);
✓
kino-, video- va telereklama (qisqametrajli reklama
filmlar);
✓
yorug’lik reklama vositalari (yorug’lik ko’rsatkichlar, tablo,
rang tasvirli bannerlar );
✓
tasviriy
grafik
vositalar
(panno,
plakat,
ko’cha
transparantlari, narxko’rsatkichlar, ko’rsatkichlar, magazin
pardalari);
Qo’llanilish joyiga
ko’ra:
✓
ichki reklama vositalari (ko’rsatkichlar, narxko’rsatkichlar,
yodgorliklar,
tovarlarga
qadama
naqshlar,
kiyimlar
nomoyish maydoni);
✓
tashqi reklama vositalari (gazeta va jurnallardagi maqola va
e’lonlar, ko’cha transparantlari, magazin pardalari).
Manzilliligiga ko’ra:
✓
alohida reklama vositalari (gazetalardagi qo’shimcha
varaqlar, kataloglar, risolalar);
✓
ommaviy reklama vositalari (e’lon, varaqalar, telefilmlar).
Hududni qamrab olish
darajasiga ko’ra:
✓
lokal vositalar (mahalliy darajada);
✓
regional vositalar (mintaqa miqyosida);
✓
umummilliy reklama vositalari (mamlakat miqyosida);
✓
halqaro vositalar (bir necha mamlakat miqyosida).
Tovarlarni reklama qilishda zarur
va eng samarali xisoblangan
reklama vositalarini tanlash zarur bo’ladi. Bunda gazeta, jurnal, radio,
teleko’rsatuv, tashqi reklama vositalari, transport reklamasi, to’g’ridan-
to’g’ri reklama tarqatmalari tanlanadi. Reklama mushkul vaziyatdan
chiqib
ketishning imkoniyatini to’liq ta’minlab bermasada, ma’lum vaziyatlarda
asqotadi. Reklama tadbirlari uchun sarflangan xarajatlarning 80% aynan
reklamani tarqatish vositalari uchun yo’naltiriladi.
Reklama vositalarini tanlashda quyidagi
savollarga javob topish
zarur:
1.
Reklama tadbirlari orqali kimlarni qamrab olishimiz mumkin?
2.
Ushbu iste’molchilar va xaridorlar qayerlarda joylashgan?
3.
Reklama murojaatlari nimalarni o’z ichiga oladi?
4.
Ushbu murojaatlarni qachon joylashtirish kerak?
Savollarga javob topish potensial xaridorlarni aniqlashni talab qiladi.
Chunki aynan bir tovar ist’molchilar tomonidan bir vaqtda yoki bir maqsad
uchun xarid qilmaydilar. Ayrim iste’molchilar boshqalariga nisbatan xarid
qilish ehtimoli yuqoriroq bo’lganligini inobatga olib reklama beruvchi
yoki reklama agentliklari maqsadli bozorni demografik,
ijtimoiy holati,
215
turmush tarzi, tovardan foydalanish darajasiga ko’ra segmentlaydi.
So’ngra maqsadli bozorning xususiyatlariga to’liq mos keluvchi reklama
vositalarini tanlaydi va imkon qadar yirik masshtabni qamrab olishga
harakat qiladi.
Reklamani potensial xaridorlar joylashgan joylarda tarqatish zarur,
e’lonlarni esa aniq bir davriy nashrlarda iste’molchilar
tushunadigan
tillarda berish maqsadga muvofiqdir. Reklamani qachon joylashtirish
kerak degan savolga yil yil oylari, hafta va kunlar e’tiborga olinadi. Bosma
nashrlarning davriyligi (kundalik gazetalar, xaftalik va oylik jurnallar),
teleuzatish va radioeshittiruvlarning muayyan vaqt oralig’ida uzatilishini
e’tiborga olib reklama agentliklari reklama va e’lonlarni aniq qaysi vaqtda
uzatish zarurligini aniqlashadi.
Reklama
vositalarini
tanlashda
ularning
afzalliklari
va
kamchiliklarini e’tiborga olish zarur. Quyidagi
jadvalda ayrim reklama
vositalarining afzalliklari va kamchilik jihatlari keltirib o’tilgan (14.4-
jadval).
Reklama murojaatini ishlab chiqishda eng asosiysi auditoriyani
qamrab olish miqyosi, reklama murojaatining almashinish chastotasi va
ta’sir kuchini e’tiborga olishdir.
Qamrab olish miqyosi maqsadli auditoriya
doirasida reklama
murojaati tegishli bo’lgan shaxslar nazarda tutilib, umumiy auditoriya
soniga nisbatan foizlarda xisoblanadi.
14.4-jadval
