312
Tarmoq mehnat bozorini koʻrib chiqaylik (17-rasm).
17-rasm.
Iqtisodiy renta
Muvozanat sharoitida (
E
nuqta) ishchilar
e
W
ish haqi oladilar.
Lekin, malakali ishchilar
0
W
ish haqi olib ishlashga tayyor boʻlsalar ham
e
W
ish haqi olayaptilar (demak, ular oladigan iqtisodiy renta
0
W
W
e
ga
teng boʻladi).
Minimal ish haqi (mehnat narxi) bilan bozorda shakllangan ish haqi
oʻrtasidagi farq iqtisodiy rentani tashkil etadi. 17-rasmda
barcha
ishchilar uchun ushbu koʻrsatkich
e
EW
W
0
uchburchak yuziga teng.
Shuning uchun ham raqobatlashgan bozorda,
qisqa muddatli oraliqda
iqtisodiy rentaning boʻlishi, tarmoqqa yangi ishchilarni kirib kelishini
ragʻbatlantiradi. Raqobatlashuvchi tarmoqda
uzoq muddatli oraliqda
mehnat taklifi chizigʻi absolyut elastik (gorizontal) boʻlgani uchun
iqtisodiy renta boʻlmaydi. Lekin, noyob mutaxassislarning etishmasligi,
iqtisodiy renta uzoq muddatda ham saqlanib qoladi (amalda
ishlab
chiqarishda noyob mutaxassislarni jalb qilish uchun, ularga qoʻshimcha
ish haqi belgilanadi). Estrada yulduzlari,
kino yulduzlari, mashhur
sportchilar iqtisodiy renta oladilar. Quyidagi 18-rasmda
ushbu holat
ifodalangan.
Boshlangʻich ishchi kuchiga talab
1
D
,
taklif esa
S
. Taklif elastik
boʻmaganda, ishchi kuchi narxi faqat talabdan bogʻliq boʻladi.
Kinoaktyorning obroʻi oshib borishi, unga boʻlgan talabni
1
D
dan
2
D
ga
keskin oshiradi.
W
S
L
E
Iqtisodiy renta
D
L
W
е
W
0
L
L
e
313
18-rasm.
Taklif cheklangandagi iqtisodiy renta.
Shunday qilib,
uning narxi
0
W
dan
1
W
ga koʻtariladi. Rasmda
1
2
1
0
W
E
E
W
toʻrtburchak yuzi iqtisodiy rentani ifodalaydi.
