51
har doim qarama-qarshi boʻladi. Bu misolda narxning oʻzgarishi 10 %
ga oshgan, talab miqdori oʻzgarishi esa 20 % ga kamaygan.
Oʻrta nuqta metodi: elastiklik va foiz oʻzgarishlarini hisoblashning
yaxshiroq yoʻli
Elastiklik va foiz oʻzgarishini hisoblashning yaxshiroq yoʻli bu talab
egri chizigʻidagi 2 nuqta orasidagi talabning
narx elastikligini
hisoblasangiz, muammoni tezda sezasiz: A dan B nuqtagacha boʻlgan
elastiklik, B dan A gacha boʻlgan elastiklikdan farqlidek tuyuladi.
A nuqta: Narx=4$ miqdor=120.
B nuqta: narx=6$ miqdor=80.
A dan B gacha yurilsa, narx 50%ga koʻtarilgan, miqdori 33%ga
pasaygan talabning narx elastikligi =33/50 yoki 0.66.
Bunga zid holda
B nuqtadan A ga yurilsa narx 33% ga pasaygan miqdor 50% ga
koʻtarilgan talabning narx elastikligi 50/33 yoki 1.5. Bunda farqlar
yuzaga keladi, chunki foizlar oʻzgarishi turli xil asosda hisoblanadi.
Bu muammoni yechishning 1 yoʻli elastiklikni
hisoblash uchun
oʻrta nuqta metodidan foydalanishdir. Foizning oʻzgarishini hisoblash
uchun standart jarayon boshlangʻich bosqich orqali oʻzgarishlar boʻlishi
mumkin.
Bunga zid holda, oʻrta nuqta metodi boshlangʻich va soʻnggi
bosqichlari orqali oʻzgaruvchilarni boʻlish orqali foizda hisoblaydi.
Misol uchun 5$ 4$ va 6$ oʻrtasida oʻrta nuqta. Shuning uchun oʻrta
nuqta metodiga koʻra 4 dan 6 ga oʻzgarish 40% li oʻsish deb
hisoblanadi. (6-4)/5*100=40 %; shunga koʻra, 6 dan 4 ga oʻzgarish 40%
pastlashni anglatadi.
Oʻrta nuqta metodi oʻzgarish yoʻnalishidan qat’iy nazar bir xil
javobni bergani uchun u tez-tez 2 nuqta
orasida talabning narx egri
chizigʻini hisoblashda foydalaniladi. Bizning namunada, A va B
oʻrtasida oʻrta nuqta: narx= 5$ miqdor=100 oʻrta
qiymat metodiga
koʻra, A dan B ga borganda narx 40% ga oshadi va miqdor 40% ga
tushadi. Shu kabi, B dan A ga borganda narx 40% ga tushadi va miqdor
40% koʻtariladi. 2 yoʻnalishda ham talabning narx elastikligi 1 ga teng.
52
Quyidagi formula 2 nuqta orasida talabning narx elastikligini hisoblash
uchun oʻrta nuqta metodi boʻlib unda (Q1,P1) va (Q2,P2)lar
belgilab
olingan.
Talabning narx elastikligi =
