82
ortiqchaligiga chizmadagi
A toʻrtburchak yuziga teng boʻlgan miqdorda
kamayadi. Narx oshganligi munosabati bilan ba’zi bir iste’molchilar
ushbu bozordan chiqib ketadi, tovarni sotib ololmaydilar va bunga mos
boʻlgan ortiqchalikni yoʻqotadi. Bu yoʻqotish rasmda
V uchburchak
bilan ifodalangan. Demak, iste’molchilarning ortiqchaligining
umumiy
oʻzgarishi quyidagini tashkil qiladi:
B
A
ист.
.
(5)
Koʻrinib
turibdiki, bunday siyosat iste’molchilarning turmush
darajasini tushurib yuboradi.
(4)- va (5)- ifodalarni qoʻshib umumiy ortiqchalikdagi oʻzgarishni
aniqlaymiz:
ист.
и/ч
=
i/ch.+
ist.=A-S+(-A-V)=-S-V (6)
Demak, davlat tomonidan minimal narx oʻrnatilganda umumiy
toʻliq yoʻqotish vujudga keladi va u ikkita
S va
V uchburchaklar
yuzalarining yigʻindisi bilan ifodalanadi.
Endi biz ishlab chiqaruvchilar ortiqchaligini ishlab chiqarish
e
Q
miqdordan
1
Q
miqdorga kengaytirilganda qarab chiqamiz.
Haqiqatdan
ham minimal narx muvozanat narxdan yuqori boʻlganda u ishlab
chiqaruvchilarni
1
Q
miqdorga mahsulot ishlab chiqarishga undaydi.
Lekin, ular bozorda faqat
2
Q
hajmdagi mahsulotni sotishi mumkin xolos.
Ular
2
1
0
Q
Q
miqdordagi mahsulotni
ishlab chiqarishga ketgan
xarajatlarni qoplaydigan daromadni ola olmaydi (23-chizma). Cxizmada
ushbu xarajatlar shtrixlangan
D trapetsiya yuzi bilan ifodalangan.
Natijada
ishlab
chiqaruvchilarning
ortiqchaligi
oʻzgarishi
quyidagiga teng:
.
и/ч.
D
C
A
Demak, ishlab chiqaruvchilar
Q
1
oraliqda mahsulot ishlab chiqarsa,
umumiy yoʻqotish yanada ortadi va u (-B-C-D) yuzani tashkil qiladi.
