149
borishga moyil boʻlmasa, ikkinchi ish joyiga boradi,
nima uchun
deganda bu ish joyida kutiladigan daromad kamroq tavakkalchilak bilan
bogʻliq. Endi faraz qilaylik, birinchi ish joyidagi har bir natijaga 200
soʻmdan qoʻshaylik. Unda kutiladigan natija 4500 soʻmdan 4700 soʻmga
oshadi.
Quyidagi 9.3-jadvalda yangi daromadning natijalari keltirilgan.
Birinchi ish joyi uchun: kutiladigan daromad = 4700 soʻm.
Dispersiya =2250000 soʻm.
Ikkinchi ish joyi uchun: kutiladigan natija = 4500 soʻm. Dispersiya
= 9900 soʻm.
9.3- jadval
Ish joyi
1-natija
Kvadratik
chetlanish
2-
natija
Kvadratik
chetlanish
Birinchi
6200
2250000
3200
2250000
Ikkinchi
4510
100
3510
980100
Birinchi ish joyida kutiladigan daromad ikkinchi ish joyidagidan
yuqori, lekin u yuqori tavakkalchilik (yoʻqotish) bilan bogʻliq. Qaysi ish
joyi ustunroq deganda, bu savolning yechimi tanlovchi shaxsning oʻziga
bogʻliq. Tadbirkor shaxslar yuqori tavakkalchilikga ega boʻlsa ham
kutiladigan
daromad
yuqoriroq
boʻlgan
ish
joyini
tanlaydi,
konservativroq (oʻzgarishlardan oʻzini olib qochuvchi)
shaxslar
kutiladigan daromad kamroq boʻlsa ham, kamroq tavakkalchilik bilan
bogʻliq ishni, ya’ni ikkinchi ish joyini tanlaydi.
Insonlar tavakkalchilikga borishga tayyorligi bilan bir-biridan farq
qiladi. Insonlar tavakkalchilikga borishga tayyorligi boʻyicha uch turga
boʻlinadi: tavakkalchilikka
borishga moyil insonlar, tavakkalchilikka
borishga qarshi, ya’ni moyil emas va tavakkalchilikka befarq qaraydigan
insonlar.
150
Tavakkalchilikga qarshi boʻlgan inson deganda shunday inson
tushuniladiki,
kutiladigan daromad berilganda, u tavakkalchilik bilan
bogʻliq natijalarga nisbatan, kafolatlangan natijani ustun koʻradi. Agar
tavakkalchilikka qarshi insonni iste’molchi
deb qarasak va u oladigan
daromadiga iste’mol tovarlar majmuasini sotib olib, uni iste’mol
qilishdan ma’lum darajada naf oladi deb faraz qilsak, biz
iste’molchining tavakkalchilik bilan bogʻliq
daromadining naflik
darajasi bilan qanday bogʻliq ekanligini koʻrishimiz mumkin (9.1-rasm).
Tavakkalchilikka qarshi inson daromadi past darajadagi chekli naflikka
ega ekanligini koʻramiz. Rasmdan koʻrish mumkinki,
har bir birlik
qoʻshimcha daromadga toʻgʻri keladigan qoʻshimcha naflik daromad
oshishi bilan kamayib bormoqda. Masalan, (20-30 ming soʻmlik
daromad oraligʻidagi har ming soʻm daromadga 0,8 birlik naf toʻgʻri
kelsa, 31-ming soʻmlik daromadga 0,6 naf birligi toʻgʻri kelayapti).
Chekli
naflikni
kamayishi
insonlarda
tavakkalchilikka
salbiy
munosabatni kuchaytiradi. Shuning uchun ham tavakkalchilikka
borishga
moyillikning
yoʻqligi
koʻpchilik
insonlarga
xosdir.
Tavakkalchilik ular uchun ogʻir sinovdek hisoblanadi va ular ma’lum
kompensatsiya boʻlgandagina tavakkalchilikka borishi mumkin.
