-jadval  Qaytarish muddati bo’yicha kreditlarni tasniflash

37 
etiladi. Ta mi la maga kreditlar qarz oluvchining obr sini hisobga olgan holda 
va uning daromadlari darajasini baholashdan ggina beriladi. Kreditning sifati 
past lga a ham u ta minlanmagan kredit deb yuritiladi va bunda kreditlar 
yi a kreditning qaytmaslik riski yuqori la i. 
6. Berilish usullari yi a kreditlar, qoplash uchun va t l kreditlarga 
li a i. Birinchi holatda kredit qarz oluvchining hisob a ag iga xarajatlarni 
qoplash uchun t azila i. Bunda yana avans harakteridagi ssuda ma lag la i i 
t azili i ham nazarda tutiladi. Ikkinchi holatda bank ssudasi bevosita nakd 
pulsiz hisob-kitoblarda hisob hujjatlarini t la uchun beriladi. 
Shu bilan birga bir martalik kreditlar ham la i, ya i shartnomada 
belgilangan muddat va summada taqdim etiladi. Biroq p ili mamlakatlarda 
kredit liniyalari keng q lla ila i.
7. Bank kreditlarini qaytarilish tartibi yi a 2 guruhga ajratish mumkin.
Birinchi guruhga bir vaqtda qaytariladigan kreditlar, ikkinchi guruhga bir 
necha muddatda li - li t la a iga kreditlar kiradi. 
Odatda yuridik shaxslar va aholiga joriy ehtiyojlarni qoplash uchun naqd pul 
ma lag la i kerak lga a beriladigan qisqa muddatli kreditlar, bir vaqtda 
qaytariladigan kreditlar hisoblanadi. Bu yerda asosiy qarz va foizlarni yagona 
summada kredit muddati tugashi bilan qaytariladi.
Bir necha muddatda qaytariladigan kreditlar bu ikki yoki undan ortiq 
t l la bilan amalga oshiriladigan ssudalar hisoblanadi. (odatda har oy, har 
kvartal yoki har yarim yilda). Bu guruhga turli xil kreditlar: tijorat, ochik schyot 
yi a, veksel, lizing, faktoring, forfeyting va boshqalar kiradi.
Bozor 
iqtisodiyoti 
rivojlangan 
davlatlarda 
bir 
kecha 
muddatda 
qaytariladigan kreditlar yuridik va jismoniy shaxslarga tovarlar va ma
mulklarni sotib olish uchun beriladigan ta va uzoq muddatli kreditlashda keng 
q lla ila i. 
Jahon moliya bozorlarida investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun 
kreditlar bir necha muddatlarda qaytarish sharti bilan beriladi.

38 
8. Foiz stavkalarining turlari yi a bank kreditlarini 2 guruhga li i 
mumkin: qat iy foizlardagi kreditlar va suzuvchi foiz stavkalaridagi kreditlar. 
Ssudalar kreditlashning butun muddatiga beriladigan va qayta i
chiqilmaydigan qat iy foiz stavkalari shartlarida berilishi mumkin. 
Qarz oluvchi bu holatda foiz stavkalari bozorlarida konyuktura zga i iga 
qaramasdan kreditdan foydalanganligi uchun zga ma kelishilgan stavkada foiz 
t lay i. Bu ham kreditorga, ham qarz oluvchiga qulay, chunki ikkala tomon ham 
berilgan kreditdan foydalanish bilan g liq lga z daromad va xarajatlarini 
t g ri hisoblab chiqish imkoniyatiga ega la i. Qat iy foiz stavkalari odatda 
qisqa muddatli kreditlashda q lla ila i. 
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan davlatlarda kreditlarni berishda qat iy va suzib 
yuruvchi foiz stavkalarining har ikkalasi ham keng q lla ilm a. 
Suzib yuruvchi foiz stavkalari - bu kredit bozorlarida vujudga keladigan 
holatlarga g liq b lga doimiy zga a iga foiz stavkalaridir. 
9. Kredit qaysi valyutada berilishiga qarab ham guruhlarga li a i. Odatda 
tijorat banklari kreditlarni milliy valyutada yoki chet el valyutasida berishi 
mumkin. O z e i t a milliy valyuta va chet el valyutasidagi kreditlar p 
q lla ilm a. 
10. Kreditlar soni yi a kreditlar quyidagi guruhlarga li i i mumkin: 
- yagona bank beradigan kreditlar; 
- sindikatlashgan kreditlar; 
- parallel kreditlar. 
Amaliyotda bir bank tomonidan beriladigan ssudalar keng tarqalgan. 
Biroq ayrim mamlakatlar va integratsion guruhlar iqtisodiyotning rivojlanish 
imkoniyatiga qarab yagona bank imkoniyati etmaydigan yirik kreditlarga ehtiyoj 
sezilmoqda. Bu esa banklarning guruhlarga ili sindikatlashgan kredit 
berishga undamoqda. 
Sindikatlashgan kredit – bu (konsortsium) birlashgan 2 yoki undan ortiq 
kreditorlar bir qarzdorga kredit taqdim etadi. Bir guruh bank-kreditorlar ma lum 
muddatga turgan aylanma resurslarini ma lum bir e t yoki qarzdorni 

39 
kreditlash maqsadida birlashtiradi. Bir yoki etakchi bank-koordinatorlarning katta 
lmaga bir guruhi butun sindikat nomidan qarz oluvchi bilan kredit bitimi 
shartlari yi a muzokaralar olib boradi, kerakli summa yig ishini ta mi lay i. 
Amaliyotda ikki yoki undan ortiq banklar qarz oluvchiga parallel kreditlar 
berish holatlari ham li i mumkin. Sindikatlashgan kreditdan farqli ularoq, bu 
holatda mijoz bilan har bir bank alohida ish olib boradi, g a esa umumiy kredit 
shartnomasini tuzadilar. Shunday qilib tijorat banklarining kreditlari qaysi 
belgilarga qarab tasniflanmasin, ularni berishdan maqsad mijozning ma lag ga 
lga ehtiyojini qondirgan holda bankka yuqori daromad keltirishini 
ta mi la a iborat.
Kredit sohasidagi munosabatlar belgilangan ma lum tizimiga ega la i. 
Bankning kreditlash tizimi deganda kreditlash jarayonini tashkil qiluvchi va uni 
kreditlash tamoyili yi a tartibga solinishini belgilovchi elementlar majmuasi 
tushuniladi. Kreditlash tizimining tashkiliy elementlari sifatida quyidagilarni 
ko ati mumkin: 
- kreditlash jarayonida qarz oluvchining z ma lag la i i g qatnashish 
tartibi va darajasi; 
- kreditning maqsadga y alti ilga ligi;
- kreditlash uslublari; 
- ssuda i a ag la i i g shakllari; 
- ssuda qarzini tartiblash usullari; 
- ssuda ma lag larini maqsadli va samarali foydalanilishini, hamda z 
vaqtida qaytarilishini nazorat qilish tartibi va shakllari. 
Bankning ilgari hukm surgan kreditlash tizimi x ali organlarining z va 
qarz ma lag la i a foydalanish chegarasi qonun bilan qat iy chegaralanishiga 
asoslangan.
Zamonaviy kreditlash tizimi davlat tomonidan x ali organlarining z va 
qarz ma lag la i ta i agi nisbat kabi me y la i belgilamasligi bilan 
xarakterlanadi.

40 
Faoliyat yuritishning bunday tijorat asoslari x ali la i g o z ma lag la i i 
maksimal ishlatishga va qarz ma lag la i oldida t liq ma uliyat i sezishga 
majburlaydi. Shuningdek, qarz ma lag la i faqatgina bank krediti sifatida emas, 
balki x ali la a pul va tovar shaklida qatnashmoqda. Bundan buyon 
korxonalarga kimdan va qanday miqdorda qarz olish va uning shartlarini 
shartnomada ati huquqi berilgan. Korxonalarning x ali oborotidagi z 
ma lag la i hajmining olinishi mumkin lga kredit hajmiga va kreditga 
layoqatlilik at i la i i hisoblashdagi mijoz faoliyatining samaradorlik 
darajasiga ta i qiladi.
Bozor 
munosabatlariga 
ti agi aylanma ma lag la i i bunday 
tashkillashtirish e t i kreditlashdan u e t i kreditlashga ti ga zamin 
yaratdi. Bu esa kreditlash mexanizmidagi yangi va samarali davrdir. 
Bankning kreditlash tizimining asosiy elementi li kreditlash usullari 
hisoblanadi, chunki ular bu tizimning bir qator elementlari: ssuda schyoti turi, 
ssuda majburiyatini tartibga solish, qarz ma lag la i i maqsadli i s h l a t i s h va 
ularni z vaqtida qaytarish tartibini va shaklini nazorat qilish kabilarni belgilab 
beradi. 
Kreditlash usullari deganda kreditlash tamoyillariga mos ravishda kreditni 
berish va qaytarish uslublari tushuniladi. 
Ayl a n ish usuli yi a kreditlashning xususiyati shunda ediki, kredit 
h a r a k a t i ma t e ri al qiymatliklarning aylanishi ya i, kelib tushishi va ishlatishi 
bilan belgilanar edi. Kreditlashning bunday usuli yangi kredit berish va ilgari 
berilgan kreditni qaytarish faqatgina vaqt yi a mos kelishi mumkin edi. Bu 
yerda kredit t l xarakteriga ega edi, chunki ssuda berish bevosita ishlab 
chiqarish xarajatlarini, tijorat banki Markaziiy bankka t la uchun qarz 
ma lag la iga ehtiyoj sezilgan vaqtda amalga oshirilardi. Qarz ma lag la i i t liq 
oborotidan 
g kreditni qaytarilishi rejaga asosan amalga oshirilardi. 
Kreditlashning ushbu usuli yordamida x ali organlarining t l oborotining 
uzluksizligiga va shuningdek qarz oluvchini x ali oborotida kreditni doimiy 
qatnashuviga erishilgan edi. 

41 
Qoldiq yi ha kreditlash usuli zining amaliy mohiyatini x ali
yuritishning bozor munosabatlari davrida y qotdi, chunki 80-yillardagi bank 
islohotining birinchi bosqichida pgi a samarasiz e tla i kreditlashdan 
g l m e tla i yagona, umumlashtirilgan sxemada faqatgina aylanish yi a
kreditlashga til i. Shu bilan birga, aylanish usuli yi a kreditlash yalpi
zahira va ishlab chiqarish xarajatlari yi a kreditlash shaklini oldi va bunga 
x ali tarmoqlarining deyarli barchasi t azil i. Zamonaviy sharoitlarda a zi 
davlat sanoat, transport, qurilish, qishloq x aligi, savdo va ta mi t tashkilotlarini 
kreditlash ushbu tartibda amalga oshirilmokda. 
Hozirgi kunda O z e i t Respublikasida tijorat banklari yangi tijorat 
tuzilmalari, ya i mulkchilikning boshqa turiga asoslangan u e tla ga kredit 
berishda tijorat banklarining xorij amaliyotiga tayanib kreditlashning yangi 
usullaridan foydalanmoqdalar. 
Xorijiy bank amaliyotida kreditlashning ikki usuli ma lum. 
Birinchi usulning ahamiyati har bir ssuda induvidual tartibda i
chiqilishidadir. Ssuda ma lum maqsaddagi ma lag ehtiyojini qondirishga beriladi. Ushbu 
usul aniq muddatga ssuda ajratishda q lla ila i. 
Ikkinchi usulda ssuda bank tomonidan qarz oluvchiga oldindan belgilab 
q yilgan kredit limiti yi a beriladi, bunda qarz oluvchi unga q yilga t l
hujjatini z vaqtida t la majburiyatini oladi. 
Kreditlashning ushbu shakli kredit liniyasi deb ataladi. Ochilgan kredit 
l i n i y a s i kredit hisobiga barcha hisob-kitob pul hujjatlarini bank va mijoz 
ptasidagi shartnomaga asosan t la 1 yilga ochiladi, ammo kredit liniyasi 
undan qisqa muddatga ham ochilishi mumkin. Kredit liniyasi muddati davomida 
mijoz bank bilan q im a kelishuvni istagan vaqtida ssuda olishi mumkin. 
Ammo bank qarz oluvchining moliyaviy holatini zaiflashganini aniqlasa, mijozga 
belgilangan limit chegarasida ssuda berishdan bosh tortishi mumkin. Kredit 
liniyasi, odatda, moliyaviy barqaror va e ti li mijozlarga ochiladi. Mijoz 
iltimosiga binoan kreditlash limiti qayta i chiqilishi mumkin. 

42 
Davom ettiriladigan va ettirilmaydigan kredit liniyalari za farqlanadi. Davom 
ettirilmaydigan kredit liniyasi ochilib ssuda berilgan va qaytarilgandan keyin mijoz 
va bank ta i agi aloqalar tugatiladi. Davomlashtiriladigan kredit liniyasida 
k r e d i t belgilangan limit asosida avtomatik ravishda beriladi va qaytariladi. Agar, 
bank tomonidan mijozga kredit l i n i y a s i ma lum tovarlarga bir shartnoma yi a 
bir yil ichida pul t la uchun ochilgan l a, k r e d i t l i n i ya s i maqsadli 
la i. 
Kreditlash usuli kredit berishda va qaytarishda ishlatiladigan ssuda 
i a ag i i g shaklini tanlab beradi. Banklar kreditlash operatsiyalarini amalga 
oshirish uchun ssuda schyotlarini ochadilar. 
Ya 
Maxsus ssuda i a ag lari doimiy kreditga ehtiyoj sezuvchi va t l
oborotining katta qismini kredit hisobiga amalga oshiruvchi x ali organlariga 
ochiladi. Maxsus ssuda i a ag larini ishlatish tovarlarni sotishidan lga
barcha tushumni kreditni z vaqtida qaytarilishini va qarz oluvchining z 
ma lag la i i qayta ishlab chiqarish jarayonida t liq ishtirokini ta mi la uchun 
ajratilishini bildiradi. Shunday qilib maxsus ssuda, i a ag i a doimiy 
kreditlash va qaytarish operatsiyalari t azila i. Hisob-kitob hisobvarag iga 
yordamchi rol beriladi, chunki undan qisqa doiradagi ya i daromadni taqsimlash 
va ish haqi berish operatsiyalari t azila i. 
Ssuda i a ag ini ishlatishning bunday tartibi uning zamonaviy x ali
yuritish sharoitida ishlatilishini cheklab q ya i. 
Oddiy ssuda i a ag lari bank amaliyotida asosan bir martalik ssuda 
berishda ishlatiladi. Bu i a ag lar yi a majburiyatlarni qaytarish belgilangan 
muddatlarda amalga oshiriladi. 
Agar korxonalar bir vaqtning zi a bir necha e tla uchun kredit 
olmoqchi l a bir necha oddiy ssuda i a ag lari ochadilar va ssudalar turli 
muddatga, shartlarda va har-xil foizlarda beriladi. Ssudaning bunday hisob shakli 
bank nazorati uchun muhim ahamiyatga, ega. 
Aylanma-qoldiq usul yi a t l larni va kreditga layoqatli 
korxonalarni kreditlash yagona aktiv-passiv ya i kontokorrent i a ag i a

43 
amalga oshiriladi. Ushbu hisobvaraq mijozga lga yuqori ishonchni bildiradi. 
Hisobvaraqning debetidan mijozning ishlab chiqarish faoliyati va foydani 
taqsimlash bilan g liq t l la i ta i, kreditga barcha tushumlar yoziladi. 
Hisobvaraqning kredit q l ig i korxonani z ma lag i borligini debet q l ig i esa 
bankdan ma lag jalb qilinganini bildiradi. 
X ali yuritishning bozor munosabatlari sharoitida oddiy ssuda 
i a ag lari keng tarqalgan.
 
Bugungi kunda O z e i t Respublikasi tijorat banklari tomonidan x ali
u e tla i i qisqa muddatli kreditlash quyidagi usullarda amalga oshirilmoqda: 
1. Alohida ssuda i a ag i orqali kreditlash. Tijorat banklari x ali
u e tla i i «kredit liniyasi ochib» yoki «kredit liniyasi ochmasdan» kreditlashi 
mumkin va bu kreditlar quyidagi maqsadga beriladi, tovar moddiy boyliklar, 
bajarilgan ish va atilga xizmatlarning pul hisob-kitob hujjatlarini t la
uchun, muddati 30 kundan oshmagan davrga, qarzdorning asosiy faoliyati bilan 
g liq bulgan akkreditivlar ochish uchun.
Kredit bank tomonidan kelishilgan muddatlarda quyidagi tartibda 
i ili i mumkin: 
- i ili muddati kelgan majburiyatlar yi a ma lag la i mijozning 
i a ag i a undirib olish orqali; 
- muddatidan oldin qarzdorning topshirig iga a hisob raqamdagi
qoldiq ma lag la i s rab olish orqali; 
- garov mulkini zla ti i orqali. 
X ali u e ti i g «kredit liniyasi ochib» kreditlash alohida hisobvaraq 
orqali oldindan kelishib olingan kredit summasi doirasida amalga oshiriladi. Kredit 
liniyasining hisobidan qarzdorning asosiy faoliyati bilan g liq lga tovar-
moddiy boyliklarni bajarilgan ishlar, satilgan xizmatlar yi a pul hisob-
kitob hujjatlarining t l i amalga oshiriladi. 
Bundan keyin qishloq x aligi mahsulotlarini qayta ishlovchi, tayyorlov 
faoliyati bilan ug ulla u i tashkilotlarga, savdo, ta mi t va boshqa xil 

44 
faoliyat bilan shug ulla u i x ali u e tla iga, kreditlashning barcha tartib 
qoidalari asosida beriladi. 
Kontokorrent hisobvaraqlar 
- debet q l ig i yi a mijoz bankka shartnomada kelishilgan stavka 
yi a foizlar t lay i; 
- kredit q l ig i yi a bank mijozga shartnomaga muvofiq foiz t lay i. 
Kontokorrent i a ag ining amal qilish muddati 12 oydan oshmasligi 
lozim. Muddat tugashi bilan mijoz kredit saldosini ta mi la i kerak. Aks holda, 
muddat tugagach uni t la i gu ga qadar kredit berish t xtatila i. 
Overdraft, bu kontokorrent kreditning maxsus shakli hisoblanadi. Uning 
alohida xususiyati shundaki, bank mijozga uning hisobrakamida qisqa davr ichida 
debet saldoga ega li ga ruxsat beradi. 
Odatga a overdraftdan foydalanish juda ishonchli mijozlarga taqdim 
etiladi. Overdraftda qarzdorlikni i i uchun overdraft hisob varaqqa kelib 
tushayotgan barcha summalar y alti ila i, natijada kreditning hajmi kelib 
tushayotgan ma lag la hajmiga qarab zga i i mumkin. Overdraftda qarzdor har 
oyning oxiriga overdraft q l ig i yi a kredit saldosini ta mi la i i kerak. 
Agar mijozning shu bankda depozit schyoti l a, undagi ma lag la doirasida 
doimiy debet saldoga ega li iga ruxsat beriladi. Aksincha l a, ma lag la
berish u t la i ilgunga qadar t xtatila i.
Qimmatli q g zla garovi ostida kredit (lombard kredit). Lombard krediti 
zi a tovar moddiy boyliklar, bajarilgan ishlar, atilga xizmatlar (asosiy 
faoliyatga tegishli lga )ni t la uchun alohida ssuda schyotidan qimmatli 
q g zla garovi ostida berilgan qisqa muddatli kreditlarni ifodalaydi.
Lombard kredit ta mi tiga quyidagilar kredit shartnomasiga asosan qabul 
qilinadi: 
- davlat qimmatli q g zla i; 
- boshqa xil emitentlarning aktsiya va obligatsiyasi, depozit sertifikatlari.

45 
Lombard kreditining e ti li xususiyati shundaki, garov shartnoma 
imzolangan kungi nominal qiymati yi a emas, balki uning kurs zga i i 
riskini hisobga olgan holda uning ma lum qismigagina baholanadi. 
Qimmatli q g zla garovi ostidagi lombard krediti alohida ssuda 
hisobvaraqdan tovar moddiy qiymatlar va xizmatlari uchun hisob-kitob hujjatlarini 
t la ga qimmatli q g zla garovi ostidagi kredit beriladi. 
Banklarning zi tomonidan chiqarilgan qimmatli q g zla i garov sifatida 
qabul qilinishi mumkin emas. 
Shu bois qimmatli q g zla i garovga olib lombard krediti berish 
t g i i a qaror qabul qilinayotganda bank qarz oluvchining moliyaviy ahvoli va 
kredit qobiliyatini tahlil qilish bilan bir vaqtda kredit ta mi ti tarzida qabul 
qilinadigan qimmatli q g zla sifati, ularning kurs riski darajasini baholashga
alohida e ti beradi. 
Shu tariqa qimmatli q g zla kotirovka qilinayotganda ularning kurs riskini 
belgilab beruvchi qimmatli q g zla bozoridagi birja kursi zga i la i 
munosabati bilan qimmatli q g zla i g garov qiymati birja qiymatining 80 
foizidan, kotirovkalanmaydigan qimmatli q g zla garov qiymati esa nominal 
qiymatining 60 foizidan oshmasligi zarur. 
Qimmatli q g zla i garovga olib beriladigan kredit 12 oygacha muddatga 
qimmatli q g zla muomalada li i muddatiga berilishi lozim. 
Qimmatli q g zla kotirovkasining birja kursi kredit shartnomasida qayd 
etilganda fond birjasidagi oxirgi savdoda chiqarilgan kotirovka ma lum tla i 
hisobga olinadi. Davlat qimmatli q g zla i reyting sifati, ayniqsa, yuqori darajada 
la i. Shu bois ular garovga qabul qilinayotganda beriladigan kreditning 
maksimal summasi ular garov qiymatining 90 foizgacha etishi mumkin. 
Qarz oluvchi fond bozoridagi sotib olgan boshqa qimmatli qog zla
garovga olinayotganda kredit maksimal summasi ular garov qiymatining 80 
foizidan yuqori lmay i. 

46 
Lombard kreditini berish, qaytarish va ulardan foydalanganlik uchun foizlar 
t la tartibi umumiy asoslarda amalga oshiriladi va u alohida qarz his a ag i 
yi a kreditlash tartibiga x a i . 
Asosiy faoliyat bilan g liq tovar moddiy boyliklar, bajarilgan ishlar va 
atilga xizmatlar haqini t la maqsadida tuzilgan pul hisob-kitob hujjatlari 
pulini t la uchun qabul qilinadi. 
Qarz oluvchi bankka garovga q yga qimmatli q g zla yi a 
olinadigan daromadlarga foizlar q ilmay i. 
Qimmatli q g zla i garovga olib kredit shartnomasi tuzilgandan keyin 
bank qimmatli q g zla emitentiga uning qimmatli q g zla i i garovga q yi
bitimi tuzilganligini hamda qimmatli q g zla yi a daromadlar kiritilishi 
lozim lga depozit i a ag i nomerini ma lum qiladi. Lombard krediti 
beriladigan hollarda garovga q yilga qimmatli q g zla yi a olinadigan 
daromadlar qarz oluvchining muddatsiz depozit i a ag iga q yila i (depozit 
shartnomasini rasmiylashtirmasdan) va birinchi navbatda ularni saqlash
xarajatlarini qoplashga, shuningdek, kreditdan foydalanish uchun foizlarni 
t la ga y alti ila i. 
Kreditlash jarayonida bank garovga q yilga qimmatli q g zla
kotirovkasi birja kursidagi zga i la t g i i a teleks, kompyuter aloqasi va 
aloqaning boshqa turlari yordamida axborot t pla boradi. 
Kreditlash davomida fond birjasida t azilga savdo natijalariga a, 
garovga q yilga qimmatli q g zla qiymati pasaygan l a, u holda kredit 
q mita i i g qaroriga muvofiq qarz oluvchiga shu summada q im a ta mi t 
berish talabi bildirilishi yoki kredit miqdori qaytarilib, kreditning ta mi la maga
qismi muddatidan oldin undirilib olinishi mumkin. 
Lombard krediti yi a barcha majburiyatlari bajarilganidan keyingina 
garovga q yilga qimmatli q g zla va ular yi a olingan daromadlar qarz 
oluvchiga qaytariladi. 
Tovar(mol) garovi ostidagi lombard krediti. Lombard krediti uchun garov 
i i i a faqatgina nisbatan baholi tovarlar, qaysiki ularning savdosi birjada 

47 
yuritilishi, tovar partiyasini miqdori va sifatini belgilash bilan bir vaqtda bahosini 
ham aniqlash imkonini berishi shartlarida ishlatilishi mumkin. Masalan, bu kofega, 
bug doyga, shakarga, paxtaga tegishli. Bu tovarlarning qiymat bahosini aniqlash 
uncha qiyin emas. Tovar turiga qarab garov bahosi 50 dan 66 gacha 2/3 % tebranib 
turadi. Garov sifatidagi tovarlar bank nomiga yuklatiladi. Bankka tovarni 
saqlashlik guvohnomasi beriladi. Ayrim hollarda bu mijozning zi a ham qolishi 
mumkin. Lekin, bank ruxsatisiz tovardan foydalanishga haqqi y q. Yuldagi tovar 
ayniqsa, dengiz orqali tashiladigan tovarlar garovi ostidagi kredit keng tarqalgan 
hisoblanadi. Bunday paytda garov hujjati sifatida konosament ishlatiladi.
Konosament – bu yuklatilgan tovarga egalik qilish huquqini beradigan 
hujjat. Bu hujjatni yangi egasiga berish bilan u tovarlardan foydalanish huquqini 
ham oladi. Garov sifatida yuklangan tovarlarni ishlatishda yuk ug u ta 
hujjatlarining rasmiylashtirilishi muhim rol ynaydi. 
Qimmatbaho metall garovi ostidagi kredit. Bu lombard kreditining eski 
usullaridan li , hozirda u juda kam ishlatiladi. Garovni baholashdagi qiymati bu 
asosan oltin tangalar, slitkalar, kumush, platina va boshqalar qariyb 95% 
qimmatbaho metall narxiga mos keladi. 
Talabnoma garovi ostidagi kredit, har-xil moliyaviy talablar masalan, 
amg a ma omonatlari, sug urta shartnomasi yi a talablar, ipotekalar va 
boshqalar garov sifatida xizmat qilishi mumkin. Talabnoma garovlarini baholashda 
ularning turlariga qarab ajratiladi, ammo ularning umumiy darajasi nisbatan yuqori 
la i.
Lombard krediti belgilangan muddatlarda qaytarilmagan hollarda bank 
imtiyozli oy tugaganidan keyin garov t g risidagi amaldagi qonunga muvofiq z 
garov huquqidan foydalanadi.
Lombardli kreditning kredit oluvchi uchun afzallik tomonlari quyidagilar 
hisoblanadi: 
- likvidli ma lag la ga kuchli ehtiyoj sezilgan taqdirda vaqtinchalik, qisqa 
muddatli pullarni yuzaga keltiradi; 

48 
- kreditning amal qilish muddati unga lga zaruriyatiga g liq ravishda 
atili i mumkin; 
- rentabelli qimmatli mulklar garovga q yilga a ularni sotishga zarurat 
qolmaydi; 
- garovga q yilga buyumga mulkchilik huquqi saqlanib qoladi; 
- kredit beruvchi tomon uchun afzalligi. 

Download 1,02 Mb.