10
• Kiritilgan malumotlarni qayta ishlash va uni qulay ko’rinishda tavsiya etish;
• Malumotlarni talabgorlarga yetkazib berish yoki boshqa bir tizimga uzatish;
• “teskari boglanish”, yani informatsion tizim foydalanuvchilarining malumotlarni
o’zgartirishga bo’lgan extiyojlarini kondirish va uning bilan bevosita mulokot qilish
imkoniyatlarini yaratish.
Ushbu ko’rinishdagi informatsion tizimlarni xalk xujaligining turli tarmoklariga tadbik etish
quyidagi natijalarni berishi mumkin:
• intellektual tizimlar va matematik usullarning tadbiki hisobiga boshqaruv vazifalarning
eng ratsional yechimini olish;
• avtomatlashtirish hisobiga ishchilarni ogir mexnatdan ozod qilish;
• ma'lumotlarni uz vaktida tezkorlik bilan yigish, qayta ishlash imkoniyatlarini yaratish;
• hisobotlar tezkorligi va ishonchliligini ta'minlash;
• kogozdagi xujjatlarning xajmini keskin kamaytirish va informatsiyani saralashni tashkil
qilish;
• hisobot va xujjatlar okimi strukturasini rivojlantirish;
• maxsulot ishlab chikarish va xizmat kursatish harajatini kamaytirish;
• talabgorlarga noyob va yukori malakali xizmatlar kursatish;
• yangi bozor manbalarini izlab topish;
•
haridor va talabgorlarga turli xizmatlar va imtiyozlar kursatish orqali jalb etish va
xokazolar.
(Savollar: 1.Tizimning ma'nosini tushuntiring.2. Qanday tizimlarni bilasiz?
3.Texnik tizim bilan dasturiy tizimni farqi bormi? 4.IT jarayonlari qanday boskichlarga
bo’linadi va ular qanday natija beradi?)
Informatsion texnologiya.
«Texnologiya» so’zi, grekchadan tarjima kilganda san'at, maxorat, ko’nikma kabi
ma'nolarni anglatadi. «Jarayon» deganda esa quyidagi maqsadga yetishish borasidagi barcha
harakatlar majmuasi tushuniladi. Jarayon inson tanlagan strategiya bilan belgilanishi va usullar
yordamida amalga oshirilishi darkor.
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasi deganda xom-ashyo yoki materialga ishlov berish,
tayyorlash, holati, xossasi, shaklini o’zgartirishning vosita va usullari majmuasi tomonidan
belgilangan jarayon tushuniladi.Texnologiya xom-ashyo, materialning sifati yoki dastlabki
holatini moddiy maxsulot olish maqsadida o’zgartiradi. Axborot jamiyat uchun neft, gaz, foydali
kazilmalar va shu kabi an'anaviy moddiy resurslar turlari kabi eng kimmatli resurslardan biridir,
demak uni qayta ishlash jarayonini moddiy resurslarni qayta ishlashga uxshatib, texnologiya
sifatida qabul qilish mumkin.
Informatsion texnologiya - ob'yekt, jarayon yoki xodisalar holati xaqidagi ma'lumotlarni
(informatsion maxsulotni) bir ko’rinishdan ikkinchi, sifat jixatdan mutlok yangi ko’rinishga
keltiruvchi ma'lumotlarni tuplash, qayta ishlash va uzatishning vosita va usullari majmuasidan
foydalanish jarayonidir.
Moddiy ishlab chiqarish texnologiyasining maqsadi - inson yoki tizim ehtiyojlarini
qondiruvchi mahsulot chiqarishdan iborat bo’lsa, informatsion texnologiyaning maqsadi taxlil
qilish, biror bir xulosaga kelish va qaror qabul qilish uchun zarur bo’lgan ma'lumotlarni ishlab
chiqarishdan iboratdir. Moddiy ishlab chiqarish texnologik jarayonlarni amalga oshirish, turli
dastgoxlar asbob-uskunalar bilan va shu kabi texnik vositalar yordamida amalga oshirilgani kabi
informatsion tizimlarda ham xuddi shunday texnik vositalar mavjud. Ularga kompyuterlar,
tarmoq vositalari va aloqa kanallari, programma va matematik ta'minotlar kiradi.
Informatsion texnologiya o`zi uchun asosiy muhit bo’lgan informatsion tizimlar bilan
bevosita bog’likdir. Chunki, informatsion texnologiya informatsion tizimlarda mavjud bo’lgan
ma'lumotlar ustida bajariladigan turli xil murakkablikdagi operatsiyalar, amallar va algoritmlarni
bajarishdan iborat bo’lgan tartiblashtirilgan jarayondir.
