|
Toshko`mirni kokslash natijasida xosil bo`ladigan aromatik birikmalar
|
| bet | 8/24 | | Sana | 19.02.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #159055 |
Bog'liq OMKT (Amaliy mashg\'ulot) 2-lab, 4-лекция, O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazi-www.fayllar.org3. Toshko`mirni kokslash natijasida xosil bo`ladigan aromatik birikmalar. Aromatik uglevodorodlar ishlab chiqarish uchun xom-ashyo sifatida toshko`mirni kokslash mahsulotlari (koks gazi, toshko`mir smolasi) va neftni qayta ishlash mahsulotlari qullaniladi. 1t toshko`mirni kokslash va uni qayta ishlash natijasida 200 kg organik sintezda qullaniladigan mahsulotlar olinadi. Maxsus turli toshko`mir yoki ko`mir aralashmalari maxsus kokslash pechlarida xavo ishtrokisiz 10000C da kizdiriladi. Kokslash ko`mirdagi organik massada chukur kimyoviy uzgarishlar sodir bo`lishi bilan boradi. Unda neft maxsulotlarinin termik parchalanishidek, koks, kokslashni suyuq maxsulotlari va gaz xosil bo`ladi. Ko`mirda neftga nisbatan vodorod mikdori oz bo`lgani uchun 75-80% koks, 4-5% suyuq maxsulotlar xosil bo`ladi.
1-sxema. Toshko’mir smolasini kokslash
Toshko`mir smolasi (tarkibida 10000 birikma mavjud) Xom benzol – 0,8-1,1 % 480 ta modda olingan
Engil fraksiya (80-1600C) Benzol-65-75 %
Fenol fraksiyasi Toluol – 12-15%
Naftalin fraksiyasi Ksilol- 3,8-4,5%
Yutuvchi fraksiya etilbenzol- 1,4-3 %
Antratsen fraksiyasi Tri- va tetra metil
Qoldiq benzol, etiltoluol va x.k.
Ko`mirni organik massasi tarkibida uglevodorodlar, kislorod, oltingugurt va murakkab tuzilishiga ega bo`lgan azotli birikmalardan iborat. Kislorod oltingugurt va azotli birikmalar kokslash jarayonida suv, uglerod oksidlari, vodorod sulfid, ammiak va quyi kislorod, oltingugurt va azotli organik birikmalar (fenol, tiofen, piridin va x.k) va kondensirlangan yadroli murakkab moddalar xosil bo`ladi. Ko`mirdagi uglevodorodlarni kokslash jarayoni natijasida quyidagi aromatik uglevodorodlar xosil bo`ladi: benzol, toluol, ksilollar, uch- va tetrametilbenzollar, naftalin, antratsen va ularni gomologlari. Kokslash xarorati yuqori bo`lganiligi sababli suyuq maxsulotlar to`liq aromatlanadi va boshqa sinf birkmalari mikdori 3-5% tashkil qiladi. Koks gazi tarkibida 60% vodorod, 25% metan va 2-3% etilen bo`ladi. Koks gazini vodorod olishda yokilgi sifatida qo`llaniladi.
|
| |
