O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta'lim Vazirligi

34 
1 - avtomobillar harakati oqimining ajralishidan yuzaga keladigan xavfli nuqtalar. 
2 - avtomobillar harakati oqimining 'hshilishidan yuzaga keladigan xavfli nuqtalari. 
3 - avtomobillar harakat oqimining kesishishidan yuzaga keladigan xavfli nuqtalar. 
Yo’llarni bir sathda kesishuvi II - darajali yo’lni IV va V darajali yo’l bilan, va III, V va
V toifali yo’llarni bir biri bilan kesishishi ruhsat etiladi. 
Agar kesishuvda kelajakda kutiladigan harakat miqdori yig’indisi 8000 avt/sut dan oshsa, 
yo’llar har xil sathda loyihalanishi lozim. 
17-rasm. Bir sathdagi kesishish va tutashishlar. 
Bir sathda kesishuvda harakat sharoitini yaxshilash tadbirlarining eng samaralisi. 
anallashtirilgan harakat hisoblanadi. Kanallashtirilgan harakatda har qaysi harakat yo’nalishi 
harakat qismida mustaqil tasmalarga ajratilgan bo’ladi. 
Bir sathda kesishuvlarni loyihalashda har qaysi yo’nalish birga harakatlanayotgan 
oqimlarning harakat miqdorini va tarkibini hisobga olish zarur. Chorraxalarni rejalashtirishda 
quyidagi tavsiyalar iloji boricha saqlanishi lozim.
- kesishuv burchagining eng yaxshi ko’rinish sharoitiga mos kelishi (tutashuv burchagi kamida 
60-75
0
); 
- eng katta harakat miqdori bo’lgan transport oqimining harakat sharoiti ustunligini ta'minlash; 
- chorraxada harakat oqimi kesishuvi nuqtalarini bir-biridan ajratuvchi orolchalar qurish yo’li 
bilan, iloji boricha uzoqlashtirish; 
- chapga buriladigan avtomobillar foizi katta bo’lganda qo’shimcha tasmalar qurish; 
- chorraxa qismi maydonini ajratish.
Harakat tasmasining ortiqcha kengligi, uning aniqligini buzadi. Bir sathda kesishuvning 
eng xavfsiz turlaridan biri - bu xalqali chorraxa. Xalqali chorraxa markaziy orolchasi radiusi 
katta olinadi, chunki avtomobillarning barcha manyovrlari oqimga qo’shilish va undan chiqib 
ketishda yuzaga keladi. Xalqa o’lchamlari berilgan tezlikni ta'minlash talablaridan kelib chikadi. 
Xalqaviy chorraxadagi harakat tezligi uning markaziy orolchasi diametriga bog’liq. 
Markaziy orolcha diametri (m). 

15 
30 

60 
Tezlik, km/s
20 
25 
30 
Tutashuv radiusi (m) 
20/15 
30/20 
50/35 
Xalqali chorraxada harakat tasmasi soni va uning kengligi markaziy orolcha diametriga 
bog’liq ravishda belgilanadi. 
Diametr (m) 
20 
40 
60 
80 
100 
Harakat tasmasi soni 
2 
2 
2 
3 
3 
Harakat tasmasi kengligi 
6 
6 
5,5 5,0 
4,5 

35 
Kesishuvlarda harakat tezligi pasayadi. Bunga sabab burilish sodir bo’lishi hisoblanadi.
Burilishdan so’ng harakat tezligini asosiy yo’ldagi harakat tezligiga yetkazish uchun bir 
qancha vaqt va masofa talab qilinadi. Shu masofa uzunligida qo’shimcha tasma quriladi. Bu 
qo’shimcha harakat tasmasini tezlanish va sekinlashish yoki o’tuvchi tezlanish tasmasi deyiladi. 
QMQ 2.05.02-95 da bir sathda kesishuv va tutashuvda o’tuvchi tezlanish tasmasi I-III 
darajali yo’llarda, agar I - darajadagi tutashishda harakat 50 avt/sut dan ko’p bo’lsa, II va III 
darajali yullarda 200 avt/sut ko’p bo’lsa, albatta o’tuvchi tezlanish tasmasi quriladi.
O’tuvchi tezlanish tasmasi uzunligi quyidagicha aniqlanadi.
a
V
V
L



26
2
2
2
1
V1 - asosiy yo’ldagi tezlik; 
V2 - ikkinchi darajali yo’ldagi tezlik V2 = 20 km/s. 
a- tezlanish, a=0,8 - 1,2 m/s
2
- tezlanishda; a=1,75-2,5 m/s
2
- sekinlashishda. 
Avtomobil yo’llarida qo’shimcha tasmalarni nafaqat avtomobil yo’llari bir-biri bilan 
kesishgan joylarda, balki, avtomobil to’xtash joylarida ham loyihalash kerak. Chunki qo’shimcha
tasmalar bo’lmagan joylarda yo’l transport hodisalari tez-tez bo’lib turadi.

Download 1,79 Mb.