5. 5-jadval
TSement
sarfi kg/m
3
S/TS uchun
koеffitsiyentinin optimal qiymati
0. 4
0. 5
0. 6
0. 7
0. 8
250
-
-
1, 26
1, 32
1, 38
300
-
1, 3
1, 36
1, 42
-
350
1, 32
1, 38
1, 44
-
-
400
1. 4
1, 46
-
-
-
500
1. 5
1, 56
-
-
-
79
Izoh:
1. S va S/TS ning boshqa qiymatlarida
koеffitsiyenti interpolyatsiya bilan topiladi.
2. Suvni talab еtish qiymati 7 foizdan ko’p bo’lgan mayda qum ishlatilganda qum suvni talab
еtish qiymatining bir foizga oshishi
koеffitsiyenti 0, 33 ga kamaytiriladi. V
ts
< 7%
bo’lgan yirik qum ishlatilganda V
ts
bir foiz kamayishiga
koеffitsiyenti 0, 33 foiza
oshiriladi.
5. 3. Beton tarkibini hisoblash tartibi
Beton qorishmasi tarkibi ikki usul bilan aniqlanadi:
1.
Sement, qum va shag’al /tosh/ o’rtasidagi vazn nisbati bilan va bunda
suv sement nisbati va sementning faolligi ko’rsatiladi. Sement miqdori 1 deb
olinadi va shuning uchun beton tarkibiy qismlari o’rtasidagi nisbat, S/TS
ko’rsatilib, quyidagi ko’rinishda yoziladi:
1 : x : y
/masalan: S/TS = 0, 6 bo’lganda vazn qiymati 1 : 2 : 4/
2.
1m
3
hajmda yotqizilgan va zichlangan beton uchun sarflangan material sarfi
bo’yicha, masalan:
Sement ………. 280
qum ……………700
Shag’al …………1250
suv …………… 170
Ja’mi ………. . 2400
Quruq materiallar uchun belgilanadigan odatdagi laboratoriyada chiqarilgan va
tabiiy nam holatdagi materiallar uchun ishlab chiqarishda amalda ishlatiladigan
beton tarkibi o’rtasida farq bo’ladi. Lobaratoriyada aniqlangan beton tarkibi
hisoblash va tajriba natijasida o’rganiladi. Bundan betonning tarkibi absalyut hajm
bo’yicha oldindan hisoblab qo’yiladi, yuqorida aytib o’tilgan bog’liqliklar
asosidagi formula ishlatilib suv, sement, qum va shag’al tosh sarfi aniqlanadi va
so’ng namunalar yordamida unga aniqlik kiritiladi.
Beton tarkibini hisoblash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
1. Betonning talab еtilgan mustahkamligi, qotish sharoiti va muddatidan kelib
chiqqan holda S/TS yoki s/S/ aniqlanadi. Suv sement yoki sement suv nisbati
beton mustahkamlikning ushbu omillarga bog’liqligi dastlabki tajribalar orqali
yoki sement faolligiga mahalliy to’ldiruvchilar ishlatilganda bog’liqligidan kelib
chiqqan holda yoki bo’lmasa quyidagi taqribiy formulalar bilan aniqlanadi:
80
a/ S/TS > 0, 4 bo’lganda:
S/TS=AR
ts
/R
b
+A·0, 5R
ts
/5. 3/
b/S/TS <0, 4 bo’lganda yuqori sifatli betonlar uchun:
S/TS=A
1
Rts/R
b
-A
1
·0, 5R
ts
/ /5. 4/
A va A
1
koеffitsiyentlari qiymati 5. 5-jadvaldan olinadi yoki s/s rasmdan topiladi /5. 1rasm/.
|
