|
O’zbеkistоn rеspublikаsi
|
| bet | 57/64 | | Sana | 17.01.2024 | | Hajmi | 1,63 Mb. | | #139436 |
Bog'liq Dinshunoslik tayor.2023 oxirgisi (3)Masalan:
terrorchilar ham jinoyat qurbonlari ham bir davvlatga mansub yoki bir necha davvlatga tegishli bo`lishi mumkin. Ammo jinoyat shu davvlatdan tahsqarida sodor etilgan bo`ladi.
Terrorchilik harakati xalqaro himoya ostidagi shaxslarga qaratilgan bo`ladi
Terrorchilik harakatlariga tayyorgarlik bir davvlatda amalga oshirilib, jinoyatning o`zi esa ikkinchi davvlat hududida sodir etiladi
Terrorchilar bir davvlat hududida terrorchilik harakatini sodir etib, ikkinchi davvlat hududiga o`tib yahsirinishi mumkin. Pokistonda 37 ta, Afg`onistonda 22 ta alohida lagerlarda terrorchi jinoyatchilar tayyorlanadi. 1990-1999 yillar davvomida 29 mingdan ortiq Xindiston fuqarolari terrorchi guruhlar tomonidan o`ldirilgan. Bir yilda dunyo bo`yicha 320 tadan 660 tagacha terrorchilik harakatlari sodir etilib, minglab begunoh aholi qurbon bo`ldi
Terrorchilik tahskilotlarining aksari yashirin faoliyat ko`rsatadi. Ularnng tasodifiy harakatlari keltiradi, begunoh insonlar hayotiga chang soladi, qalbini jarohatlaydi. Shu bois ularning qora niyatlariga chek qo`yish, buzg`unchiliklarining oldini olish, millatlar osoyishtaligini ta`minalsh maqsadida terrorizmga qarshi kurash boshlab yuborildi.
Hozirgi kunda dunyoga havvf solib turgan quyidagi terrorchilik tashkilotlari mavvjud:
“Abu Nidol” tashkiloti (rahbari vafotidan so`ng bu tashkiloti faoliyat ko`rsatmagan)
“Abu sayyof” guruhi (yaqin Sharq)
“Qurollangan Islom” guruhi (Jazoir)
“Al Qoida” (asos baza), (Afg`oniston)
“Al jihod” (Misr)
“Jamoa al islomiy” (Misr)
“Harakt al mujohid” (Kashmir)
“Xamas” (Yaqin Sharq)
“Xizbulloh” (Yaqin Sharq)
“Turkiston islom partiyasi” (Markaziy Osiyo)
“Falastin islom jihodi”
“falastin ozodligi fronti”
“Falastin ozodligi xalq fronti”
“falastin ozodligi xalq fronti-umumiy qo`mondonlik”
“AUM Sinrikyo” (yaponiya, uning rahbari xibsga olingach, tahskilotning faolligi pasaydi)
“Bask ozodlik harakati” “Eta” (Ispaniya)
“kahane Xay” (Xitoy)
“qurdiston ishchilar partiyasi” (Turkiya)
“Inqilobiy xalq kurashi” (Turkiya)
“inqilobiy halahsi”-ELA (Gretsiya)
“17 noyabr inqilobiy tashkiloti” (Gretsiya)
“Tamil Ilamani ozod qiluvchi yo`lbarslar”(Shri-Lanka)
“Mujohiddini Xald” (Eron)
“Milliy ozodlik armiyasi” (Venesuella)
“Kolubmiya inqilobiy qurolli kuchlari” “FARC” (Kolumbiya)
“Kolumbiya o`zining o`zi mudofa qilish Birlashgan KUchlari”-“AUG” (Kolumbiya)
Bugungi kunda dunyoda yuzlab kuchli jihozlangan “Abu Nidol” tashkiloti, “Abu sayyof” guruhi (yaqin Sharq),“Qurollangan Islom” guruhi (Jazoir),“Al Qoida” (asos baza), (Afg`oniston),“Al jihod” (Misr),“Jamoa al islomiy” (Misr),“Harakt al mujohid” (Kashmir),“Xamas” (Yaqin Sharq),“Xizbulloh” (Yaqin Sharq), “Turkiston islom partiyasi” (Markaziy Osiyo), “Falastin islom jihodi”,“falastin ozodligi fronti”,“Falastin ozodligi xalq fronti”, “falastin ozodligi xalq fronti-umumiy qo`mondonlik”
“AUM Sinrikyo” (yaponiya, uning rahbari xibsga olingach, tahskilotning faolligi pasaydi),“Bask ozodlik harakati” “Eta” (Ispaniya),“kahane Xay” (Xitoy),“qurdiston ishchilar partiyasi” (Turkiya),“Inqilobiy xalq kurashi” (Turkiya),“inqilobiy halahsi”-ELA (Gretsiya),“17 noyabr inqilobiy tashkiloti” (Gretsiya),“Tamil Ilamani ozod qiluvchi yo`lbarslar”(Shri-Lanka),“Mujohiddini Xald” (Eron),“Milliy ozodlik armiyasi” (Venesuella),“Kolubmiya inqilobiy qurolli kuchlari” “FARC” (Kolumbiya),“Kolumbiya o`zining o`zi mudofa qilish Birlashgan KUchlari”-“AUG” (Kolumbiya),“Oydin yo`l”-“Sendero” (Peru) kabi terrorsitik guruhlar mavvjud.
Yaqinda Afg`onistonda Tohir Yo`ldoshev rahbarlik qilayotgan “O`zbekiston islom harakati” diniy ekstremistik tashkiloti terroristik tashkilot sifatida ro`yxatga olindi.
“O`zbekistonga Xavvf Solayotgan Diniy ekstremistik va Terroristik Tashkilotlar”:
“Islom uyg`onish partiyasi” (1989-1991)
“Adolat”, “islom lashkarlari” (1990-1992)
“Tavvba”, “Hizbulloh” (1991-1995) Muxolif kuchlar tomonidan ta`minlanib faoliyat ko`rsatmoqda.
“Akromiylar” (1997-1999) Andijonlik Akrom Yo`ldoshev (1960 yilda tug`ilgan) “Imonga yo`l” (1992) nomoli dastur tuzgan.
“Vahhobiylik” (1990-1992) Diniy ekstremestik oqimning tashkiliy tizimi bo`limish “O`zbekiston Islom harakati” jahonning yetakchi xalqaro terroristik tashkilotlari-“Tolibon harakati” Usoma bin Ladenning “Al-Qoida” tahskiloti. “harakat ul Ansor”, “Al-Jihod” kabilar bilan til biriktirib, ularning bevosita rahnamoligida tashkil etilgan.
“hizbut tahrir al-islomiy” diniy ekstremistik partiyasi sunniylik doirasidagi siyosiy partiya bol`ib, 1953 yilda Quddus shahrida falastinlik Taqiyuddin Nahaboniy tomonidan tashkil etilgan.
1999 yil 16 fevralda Toshkentda sodir etilgan terrorchilik jinoyatlari natijasida 16 nafar shaxs halok bo`ldi. 130 nafar shaxsga turli darajadagi tan jarohati hamda davvlatga 700 million so`mdan ortiq zarar yetkazildi.
2001 yil 11 sentyabrda AQShning Nyu-York shaxrida ro`y bergan terrorchilik harakatlarida 2000 dan ortiq kishi halok bo`ldi. Undan keyin Moskvadagi “Nord-Ost” kinokonsert zalidagi terrorchilik 200 dan ziyod begunohlar o`limiga sabab bo`lgan. Madriddagi yo`lovchi poyezd portlatilishi bularning hammasi qo`poruvchilik harakatlaridir.
Keyingi yillarda Turkiya, Falastin, isroil, Rossiya, Afg`oniston, Pokiston, Ispaniya va boshqa davvlatlarda bir necha marotaba terrorchilik harakatlari sodir etilib, minglab kishilar nobud bo`ldi. 2003-2005 yillar davvomida Iroqda sodir etilgan yuzlab portlashlar natijasida begunoh insonlar qurbon bo`lmoqda.
Ayniqsa, 2004 yil 1 entyabr kuni Shimoliy Osetiyaning Beslan shaxrida 30 nafar terrorchi 330 nafar o`quvchini va ularning ota-onalarini nobud qilgani butun dunyo jamoatchiligini larzaga soldi.
2005 yilning 12-13 may kunlari Andijonda “Akromiylar” deb atalgan terrorchi guruhlar tashkiloti ko`pgina begunoh odamlar umriga zomin bo`li. Ma`muriy binolar vayron qilindi. Davvlat mulki va shaxsiy buyumlar talon-taroj qilindi. Ko`pgina terrorchilar qo`lga olinib surishtiruv va sud ishlari davvom etmoqda.
Terroristik tashkilotlarga umumiy tasnif
1.Siyosiy maqsadlari:
imperalizm va kapitalizmga qarshi;
globallashuv va transmilliy kompaniyalarga qarshi;
biror diniy konfessiya yoki etnik guruhga qarshi;
o`z hukumatiga qarshi;
millat yoki din sogligi uchun kurashish
ayirmachilik maqsadida va o`z davvlatini tuzish uchun kurashish;
biror dunyoqarashga qarshi (Ekologiyaning buzilishiga qaeshi va hakozo).
2. Diniy yo`nalish aslida o`z maqsadlariga erishish yo`lida dindan niqob sifatida foydalanadilar:
soxta islom;
soxta xristianlik;
soxta iudaizm;
yangi din o`ylab topish;
dinlarni inkor etish kabilardir.
3. Kelib chiqish sabablari:
muxolifatni siqib qo`yish
davvlatlararo ziddiyatlar
ayirmachilik va mustaqillik uchun kurashish
qashshoqlik va ishsizlik
mafkuravviy bo`shliq
tahsqi davvlatlarning qo`llashi;
globallashuvga qarshilik
amerikacha siyosat, iqtisodiy va madaniy gegemoniyaga qarshilik;
4. Ijtimoiy tarkibi:
asosan qishloq aholisi (kam uchraydi);
ziyolilar va ishchilar (kam uchraydi);
ziyolilar va talabalar (ko`p uchraydi);
aralash tarkib (Kop` uchraydi);
|
| |
