118
islohotlar o‘tkazish ha qi da va’da berdi.
U amirning
mavjud tuzum asos lariga daxl qilmaydigan va xalq-
ning ahvolini ko‘p ham o‘nglamaydigan
farmonini
o‘qib eshittirdi.
Farmonda odil sudlov, xiroj, zakot va boshqa so-
liqlarni undirishning barqaror asoslarini yaratish ha-
qida so‘z borardi. Sanoat va savdoni rivojlanti rishga
ham e’tibor qaratilgandi.
Amaldorlarga xizmat yu-
zasidan vazifalarni ijro etish chog‘ida qo‘shimcha
ustama haq olish taqiqlandi. Buning o‘rniga
davlat
tomonidan qat’iy belgilab qo‘yilgan maosh ta’sis
etildi. «So‘ngra
biz tomonimizdan, –
deyiladi farmonda, – xususan,
shariat amri bilan mamlakatda foydali bilimlarni rivojlantirish va rag‘ -
batlantirishga qaratilgan chora-tadbirlar ko‘riladi».
Shuningdek, amir o‘z xazinasidan tashqari alohida davlat xazinasini
ta’sis etishga, davlat ehtiyojlaridagi kirimlar va chiqimlarni aniq hisob-
lab boruvchi budjet belgilashga ham va’da bergandi. Farmonda bosma-
xona ochish, mahbuslarni zindonlardan ozod qilish haqida ham va’dalar
berildi. Ana shu maqsadda poytaxtda istiqomat qiluvchi «tiniq fikrli va
oqil» odamlardan «assambleya» (majlis) tuzuvchi «millat»ni saylash ham
mo‘ljallangan edi.
Farmon katta va’dalar asosida tuzilgan bo‘lsa-da, jadidlarda u shub-
ha uyg‘otdi. Yosh buxoroliklar rahnamolari (farmonni
amalga oshirish
maqsadida tuzilgan qo‘mita
Yosh buxoroliklar qo‘mitasi deb atalgan)
o‘zlarining islohotlar borasidagi fikr-mulohazalarda
yakdillikka eri sha
olmadilar. Mahmudxo‘ja Behbudiy, Mullaxon o‘g‘li, Mirzo G‘ulom vaz-
min, bosiq harakatlar bilan farmonni qo‘llab-quvvatlagan bo‘lsa, radikal
harakat tarafdorlari Fayzulla Xo‘jayev, Abdurauf Fitrat va Usmon Xo‘ja
kabilar yanada chuqur islohotlar o‘tkazishni talab qilib, o‘z tarafdorlarini
zudlik bilan namoyish o‘tkazishga da’vat etdilar.
1917-yil 8-aprelda jadidlar Karki va Buxoroda namoyishlar o‘tkazish-
di. Buxoroda namoyishga to‘plangan 150 kishiga Fayzulla Xo‘jayev va
Abdu rauf Fitrat rahnamolik qilishgan. Shiorlarda «Yashasin Amir!» qa-
torida «Hurriyat, Adolat, Musavvat!» kabi boshqa mazmundagi da’vatlar
ham bor edi. Namoyishga chiqqanlar Arkkacha yetib kelishganida amir
sarbozlari ularni to‘xtatishga buyruq oldi. 200 ta piyoda va 300 ta otliq
sarbozdan iborat amir qo‘shini namoyishga chiqqanlarni tarqatib, hibsga
ola boshladi. Bundan tashqari Ark ostonasini islohotlarga qarshi chiqqan
