O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

126
Yodda tuting!
Rossiya tovar mahsulotlari O‘rta Osiyo bozorlariga tez kirib 
keldi. Natijada mahalliy ishlab chiqariladigan mahsulotlar 
kasodga uchradi.
Turkiston o‘lkasining mustamlakaga aylanishi 
jara yonida Rossiya imperiyasi va mahalliy kapi-
tal hamkorligi vujudga keldi. Mahalliy tadbirkor-
lar faoliyati, milliy kapital namoyandalarining sarmoyalari daromadi 
Rossiya bozori mahsulotlariga bevosita bog‘langan edi. Ular ikki dav-
lat o‘rtasida bozor munosabatlarini rivojlantirish uchun qo‘shma bank 
uyushmalari tuzishga harakat qilishdi. 1909-yilda Rossiya–Osiyo ban-
ki va Madiyorov–Baqqolov kapitalini birlashtirgan «A-Meta» sindikati 
tashkil qilindi. Sindikat har yili Rossiyaga qariyb 3 ming tonna paxta 
xom ashyosi eksport qilardi va beda urug‘i sotib olish bo‘yicha yakka-
hukmronlikni o‘rnatgandi. Rossiya kapitali o‘z protektorati bo‘lgan Xiva 
xonligida o‘zi uchun zaruriy xomashyo bazasini yaratdi. Bu yerdagi ish-
chi kuchining arzonligi va 1873-yildagi Gandimiyon shartnomasi band-
lariga ko‘ra mahalliy bozorda monopol mavqeyi hisobidan ulkan daro-
mad olish faollashdi. 
Rossiya kapitali amaliyotlari tufayli O‘rta Osiyoda ichki bozor im-
koniyatlari ancha kengaydi. Tovar-pul munosabatlari rivojlanib, uning 
asosida yangi savdo-sanoat markazlari shakllandi. Mayda savdogarlar 
Xorazm hunarmandchilik mahsulotlari. XX asr boshi
Rossiya bilan
savdo aloqalari
http://eduportal.uz

127
!
!
!
choy, manu faktura mahsulotlari, shakar, samovar kabi taqchil tovarlarni, 
hatto eng olis qishloq larga ham olib borib sotardilar. Sanoatning bir yoq-
lama va sust rivojlanishi mamlakat iqtisodiyotida yetakchi hunarmand-
kasanachilik ishlab chiqarishining salmog‘i nisbatining saqlanib qolishi-
ga olib keldi. Mahalliy hunarmandlarning mahsulotlari mamlakat hudu-
didan tashqarida yuqori baholangan. Chunki bu mahsulotlar qadimiy boy 
hunarmandchilik ishlab chiqarishi an’analari asosida tayyorlanardi. 

Download 6,21 Mb.