78
!
!
!
?
?
Har bir urug‘ning o‘ziga xos dafn marosimlari bo‘lib, ularning qab-
ristonlari ham alohida edi. An’ana bo‘yicha qabristonga ularda shu
urug‘ning mashhur avliyo yoki pir darajasidagi kishilari dafn etilgan.
To‘y marosimlarida urug‘ning barcha a’zolari ishtirok etishi shart
bo‘lgan. Umuman olganda, qoraqalpoqlar ko‘chmanchilikdan o‘troq tur-
mushga o‘tishgacha bo‘lgan uzoq davrda, xalq bo‘lib shakllanish jarayo-
nida o‘ziga xos ma’naviy-moddiy qadriyatlar yaratdi. Mehr-oqibat, inson-
parvarlik g‘oyalari bilan sug‘orilgan turmush tarzi shakllandi. «Qirqqiz»
va boshqa turkiy xalqlarning ma’naviy mulki bo‘lgan turli xil dostonla-
rida mardlik, erksevarlik, Vatanga sadoqat, sof sevgi, or-nomus ustuvor
edi. Bu g‘oyalar qoraqalpoq xalqi hayotidan mustahkam o‘rin oldi.
O‘zingizni sinang!
O‘n to‘rt urug‘ – ...
Bеklаrbеgi – ...
Urf-odatlar – ...
Urug‘ biylari – ...
Savol va topshiriqlar
1.
Qoraqalpoqlar XIX asr o‘rtalarida qaysi hududlarda yashagan?
2.
XIX asrning ikkinchi yarmida qoraqalpoq urug‘larini boshqarish qay
tarzda amalga oshirildi?
3.
Qoraqalpoqlarning asosiy mashg‘ulot turlarini sanab bering.
4.
Qoraqalpoq dostonlarida qanday g‘oyalar ilgari suriladi?
22-§. SOlIQ VA mAJBURIyATlAR.
XAlQ QO‘ZG‘OlONlARI
Qoraqalpoqlar ham Xiva xonligining fuqarolari
singa ri o‘sha davrdagi xonlikda mavjud soliqlarni
to‘lab, majburiyatlarni bajarganlar. Aholidan yer
solig‘i –
solg‘ut, ruhoniylar foydasiga –
ushr solig‘i undirilgan. Urush
payt larida qoraqalpoqlar ham
qozon puli solig‘ini to‘lar edilar.
Chorvachilik bilan shug‘ullanuvchi har bir oila chorva mollarining
qirqdan bir qismini zakot solig‘i tariqasida to‘lagan. XIX asrning ikkin-
chi yarmida aholidan 40 bosh qoramol uchun pul hisobida 9 so‘m, 40
bosh qo‘y va echki uchun 2 so‘m 50 tiyin pul miqdorida zakot olingan.
Soliqlarni to‘lashdan tashqari qora qalpoqlar ko‘pincha soliqlardan
