«oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi» kafedrasi 5321000-«Oziq-ovqat texnologiyasi» bakalavr ta’lim yо‘nalishi uchun

2. 
   Oziq-ovqat mahsulotlarining sifatini tekshirishda organoleptik usul qanday olib boriladi?
   

4. 
   Mahsulot tarkibidagi mikrobiologik xavflar paydo bo’lish sabablari?
   

4. 
   Oziq-ovqat xavfsizligini baholashga yozdoshuvalar.
   
5. 
   Oziq-ovqat xavfsizligini baholash tamoyillari va darajalari.
   
6. 
   Oziq-ovqat xavfsizligini baholash ko'rsatkichlari va koeffitsiyentlari.
   

• 
  mamlakatning barcha hududida to’lovga qobil talabga mos keladigan miqdorda va assortimentda oziq-ovqat mahsulotlarining doimiy ravishda mavjudligi;
  
• 
  barcha iste’molchilar uchun uning ijtimoiy maqomi va yashash joyidan qat’iy nazar oziq-ovqat mahsulotlarini minimal darajada iste’mol qilish imkoniyatining mavjudligi;
  
• 
  oziq-ovqat mahsulotlarining xavfsizligi - inson uchun ushbu mahsulotni yaroqsiz holga keltiruvchi yoki xavfli bo’lgan moddalarning mavjud emasligi;
  
• 
  oziq-ovqat mahsulotlarining sifati, ya’ni har kuni inson tomonidan unga zarur bo’lgan miqdordagi kaloriya va ozuqaviy komponentlarning uning yoshi va faoliyat sohasiga bog’liq ravishda iste’mol qilinishi. Bunda ovqatlanish sifati ovqatda mutasaddi organlar tomonidan tavsiya qilingan rasional me’yorlarga muvofiq keladigan oqsil, yog’, uglevodlar, vitaminlar, makro va mikroelementlarni uyg’unlashtirish orqali ta’minlanadi.
  

2. 
   Oziq-ovqat xavfsizligini baholash tamoyillari va darajalari;
   

• 
  oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish uchun iqtisodiy imkoniyatlarning mavjudligi oziq- ovqatlarga ketadigan xarajatlarning barcha turdagi tovar va xizmatlarga qilinadigan jami xaraj atlarga nisbatidar;
  
• 
  ichki bozorning ayrim oziq-ovqat mahsulotlari bo’yicha salohiyatli sig’imi- muayyan oziq-ovqat mahsulotini rasional iste’mol qilishning jon boshiga to’g’ri keladigan miqdorining shu mahsulotni iste’mol qilishning amaldagi miqdoriga ko’paytmasidir;
  
• 
  ayrim oziq-ovqat mahsulotlari bo’yicha oziq-ovqat mustaqilligining darajasi- aniq turdagi oziq- ovqat mahsulotini mamlakatning o’zida ishlab chiqarish hajmining shu mahsulotni amalda iste’mol qilish hajmiga nisbatidir;
  
• 
  biologik sifat ko’rsatkichi mahsulotning ozuqaviy qimmati bo’lib, 1 gramm oziq-ovqat mahsulotida hayotiy muhim ozuqaviy moddalar va energiyaning miqdori bilan belgilanadi: energetik quvvat (kkal), oqsil (mg),yog’lar (mg), uglevodlar (mg);
  
• 
  biologik xavfsizlik ko’rsatkichi oziq-ovqat mahsulotidagi zararli ingridiyentlarning miqdori bilan belgilanadi, u yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan me’yoriy darajadan oshmasligi kerak;
  
• 
  inson rasionining sutkalik ozuqaviy va energetik qimmati;
  
• 
  har bir alohida oziq-ovqat mahsulotini iste’mol qilishning yetarlilik darajasi;
  
• 
  davlat resurslarida don zahiralarining yetarlilik daraj asi;
  
• 
  toza ichimlik suvi zahiralarining yetarlilik darajasi;
  
• 
  aholining har xil toifalari uchun oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish imkoniyatlarining mavjudlik darajasi;
  
• 
  mamlakat oziq-ovqat ta’minoti hamda agrosanoat majmualari resurs ta’minotining importga qaramligi darajasi;
  
• 
  strategik, operativ va o’tkinchi oziq-ovqat zahiralarining ularning me’yoriy darajaliga taqqoslangan hajmlari;
  
• 
  mamlakatimizda ishlab chiqariladigan qishloq xo’jaligi va baliq mahsulotlari hamda oziqovqat mahsulotlarining ularni umumiy iste’mol qilish hajmidagi va tovar resurslaridagi ulushi (solishtirma hissasi);
  
• 
  oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan fiziologik ehtiyojlarning ularning xavfsizligi, ozuqaviy energetik qimmatini hisobga olgan holda qondirilish darajasi;
  
• 
  ishlab chiqarilayotgan qishloq xo’jaligi va baliq mahsulotlari, xomashyo va oziq-ovqkat mahsulotlarining ichki bozordagi tovar resurslari umumiy hajmidagi solishtirma hissasini foizdagi ifodasi.
  

• 
  qishloq xo’jaligining ishlab chiqarish salohiyati, u mavjud ishlab chiqarish quvvatlari, yerlar va mehnat resurslari bo’yicha baholanadi;
  
• 
  qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining taraqqiyot va barqarorlik darajasi, bunda mavjud texnika va texnologiyalarning amaldagi sifati, ASM tarmoqlari va tashkilotlarining moliyaviy-iqtisodiy holatini baholash natijalari inobatga olinadi;
  
• 
  mamlakatimizdagi ishlab chiqarish resurslari bilan ta’minlanganlik darajasi, bunga byudjetdan moliyalashtirish va boshqa manbalar ham kiritiladi;
  
• 
  mamlakatimizdagi tashkilotlar tomonidan ishlab chiqarilayotgan agrar mahsulotlar va oziqovqat mahsulotlarining sifati;
  
• 
  importning ko’lami, jumladan mamlakatdagi ishlab chiqarish bilan aholining oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojlari bilan taqqoslangan holda;
  
• 
  oziq-ovqat mahsulotlarining ochiqlik dvarajasi bilan import intervensiyasiga qarshi ta’sir ko’rsatish mexanizmi;
  
• 
  atrof-muhitning ifloslanishi va ta’qiqlangan preparatlar, texnologiyalar, jumladan genmodifikasiyalashgan organizm (GMO), o’sishni rag’batlantirish vositalari, antibiotiklar va boshqalardan foydalanish nuqtai-nazaridan tarmoqning ekologiyalashganlik darajasi;
  
• 
  oziq-ovqat xavfsizligiga qo’yilgan talablarning huquqiy qonunchilikka, me’yoriy hujjatlar tizimiga, davlat agrar siyosatining yo’nalishlariga hamda jahon tendensiyalari va me’yorlariga mosligi;
  
• 
  oziq-ovqat xavfsizligiga tahdid va tahlikalar.
  

2. 
   Oziq-ovqat xavfsizligini baholash ko’rsatkichlari va koeffitsiyentlari.
   

Ma’lum bir davrda qishloq xo’jaligining rivojlanishi nuqtai nazaridan oziq- ovqat xavfsizligining erishilgan darajasini quyidagi ko’rsatkichlar nuqtai- nazaridan baholash mumkin:

1. 
   Asosiy qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning jon boshiga to’g’ri keladigan miqdori. Ushbu ko’rsatkich yordamida iqtisodiyotning mazkur sektoridagi takror ishlab chiqarish jarayonining dinamikasini ko’rib chiqilayotgan davrda aholi sonining o’zgarishini inobatga olgan holda baholash mumkin.
   
2. 
   Qishloq xo’jaligi mahsulotlarining O’zbekiston Respublikasining Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan tavsiya etilgan standartlariga va xalqaro standartlarga mosligi. Shu standartlarga muvofiq holda qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning ularni jon boshiga iste’mol qilishining yetarli darajasini ta’minlash uchun miqdor va sifat tarkibini tavsiya etish mumkin.
   
3. 
   Asosiy moliyaviy-iqtisodiy ko’rsatkichlar.