9
qatag‘onlarga uchraganligi sababli, u bilan keskin ziddiyatda
bo‘lgan. Shu
bilan birga, ular insonning kuchiga, uning ongi va
uyg‘unligiga,
ijtimoiy
ziddiyatlarni
yengish
qobiliyatiga
ishonishgan.
Zamonaviy mutafakkirlar va ma’rifatparvarlarning konflikto-
logik qarashlarini tahlil qilganda, o‘sha
davrning ijtimoiy-
madaniy sharoitlari va ijtimoiy tartibini tushunish muhim-
dir. Avvalo, bu nafaqat kuchli iqtisodiy, balki Yevropa mamla-
katlarida ham alohida madaniy yuksalish davri edi. Bularning
barchasi
atrofdagi, dunyodagi hodisalarni bilishga, shu jumla-
dan, ziddiyatlarni o‘rganishda tizimli yondashish uchun zarur
shartlarni
yaratdi. Ko‘rib
chiqilayotgan
davrdagi mojaroga
oid eng xarakterli qarashlar Frensis Bekon (1561-1626),
Tomas
Xobes (1588-1679), Jan-Jak Russo (1712-1778), Adam Smit
(1723-1790) asarlarida mavjud edi. Xususan, F. Bekon birin-
chilardan bo‘lib mamlakat ichidagi ijtimoiy ziddiyatlarning
sabablarini tahlil qilishda tizimli yondashuvni qo‘llagan. Ushbu
ma’noda T. Xobesning jamiyatning
tabiiy holati haqidagi
«hamma hammaga qarshi urush» degan tushunchasi qiziq. 19-
asrning birinchi yarmi. Konfliktologik fikrlar rivojlanishining
ushbu bosqichida klassik nemis falsafasi vakillari - Immanuil
Kant (1724-1804), Georg Gegel (1770-1831), Lyudvig Feyerbax
(1804-1872) va boshqalarning qarashlari alohada ahamiyatga
ega. XIX asrning birinchi yarmidagi
taniqli mutafakkirlarning
qarashlariga murojaat qilgan holda, ularning o‘sha davrning eng
keskin
ijtimoiy
muammolari
haqidagi
chuqur
falsafiy
mulohazalariga e’tibor qaratish lozim. Xususan, bu urush va
tinchlik muammosi edi. Bu borada I.Kant («Abadiy
tinchlik
to‘g‘risida»), G.Gegel («Urush to‘g‘risida xalqlarni axloqiy
tozalash vositasi sifatida») va boshqalarning g‘oyalari qiziq.
