3
SO‘ZBOSHI
Pedagogik konfliktologiya hozirgi
kunda fan sifatida barcha
pedagogika oliy o‘quv yurtlarida olib borilmoqda. “Konfliktolo-
giya” fani o‘quv fani sifatida yetakchi o‘rinni egallaydi. Zamo-
naviy sharoitlarda uning o‘qitilishi o‘qituvchining pedagogik
madaniyatini rivojlantirishga mo‘ljallangan.
Pedagogik konfliktlar deganda biz oqituvchi va talaba o‘rta-
sidagi ta’lim jarayonida kuzatiladigan ziddiyatlar, tortishuvlar,
kelishmovchiliklar, qarama-qarshiliklarni tushunamiz.
Konflikt (lot. сonflictus - to‘qnashuv) –
qarama-qarshi
yo‘naltirilgan maqsadlar, manfaatlar, pozitsiyalar,
qarashlarning
to‘qnashuvi.
Talabalarning «Pedagogik konfliktologiya» o‘quv fanini o‘r-
ganishi ularning kasbiy tayyorgarligi uchun zarur omillardan biri-
dir. Pedagogik konfliktlar va uning xususiyatlarini bilish va
psixologik usullardan foydalanishning bolajak o‘qituvchilar
uchun juda zarurligi shundaki, pedagogik faoliyat odamlar bilan
munosabatlar o‘rnatish, jarayonda to‘g‘ri
yondashuvni topish va
«odam - odam» tipidagi doimiy aloqalarni o‘z ichiga oladi.
Ushbu ko‘nikmalar hayot va kasbiy muvaffaqiyatning asosidir.
Bolajak o‘qituvchilar o‘qituvchi va o‘qituvchi orasidagi nizo-
larni hal qilish va salbiy oqibatlarning oldini olish bo‘yicha
yetarli bilimlarga ega bo‘lishi kerak. O‘qituvchi o‘zining kasbiy
faoliyatida nizolar, shaxsning rivojlanishi va turli sharoitlarga
moslashishdagi qiyinchiliklar, shaxslararo
munosabatlarning
kelishmovchiligi bilan bog‘liq keng ko‘lamli muammolarni hal
qilishi kerak.
V. A. Suxomlinskiy maktabdagi nizolar haqida shunday
yozadi: “O‘qituvchi va bola, o‘qituvchi va ota-ona, o‘qituvchi va
jamoa o‘rtasidagi ziddiyat maktab uchun katta muammodir.
Kopincha mojaro o‘qituvchi bola haqida adolatsiz o‘ylashi bilan
yuzaga keladi. Bola haqida adolatli o‘ylang, shundagina hech
qanday nizolar bo‘lmaydi. Nizolardan qochish qobiliyati o‘qituv-
chining pedagogik donoligining tarkibiy qismlaridan biridir.
4
Mojaroning oldini olish orqali о‘qituvchi
nafaqat saqlaydi, balki
jamoaning tarbiyaviy kuchini ham yaratadi».
Fanning asosiy maqsadi talabalarni eng muhim nazariy
qoidalar,
nizolarni
boshqarish
tushunchalari,
shaxslararo
muloqotda nizoli vaziyatlarni konstruktiv hal qilishning asosiy
texnikasi bilan tanishtirishdir.
«Pedagogik
konfliktologiya»
dasturida
talabalarga
konstruktiv o‘zaro munosabatlarni amalga oshirishda zarur
bo‘lgan amaliy ko‘nikmalarni o‘rgatish va ta’lim
muassasalari
sohasida kasbiy faoliyatdagi ziddiyatlar va qarama-qarshiliklarni
samarali hal etish kabi eng dolzarb muammolarni yoritishga katta
e’tibor beriladi.
«Pedagogik konfliktologiya» fanining maqsadi talabalarga
nazariy bilimlarni o‘zlashtirishda va ushbu bilimlarni amalda
qo‘llashda yordam berishdir. Konfliktologiya pedagogika,
psixologiya
va fiziologiya, ma’naviyat va sotsiologiya fanlari
bilan chambarchas bo‘g‘liqdir va shu fanlar bilan hamkorlikda
ish olib boradi.
