8
Konflikt muammosiga oid qadimiy qarashlarni tahlil qilib,
o‘sha davrdagi ko‘plab mutafakkirlarning turli xil to‘qnashuvlar
sabablarini aniqlabgina qolmay, balki ularni ijtimoiy hodisalar
mazmuni bilan bog‘lashiga e’tibor berish muhimdir.
Ijtimoiy oqibatlarning shartlari.
Masalan, Geraklitda quyidagilarni topamiz:
«Urush hamma narsaning shohidir. U ba’zilarning boy bo‘li-
shiga sabab boldi - oddiy odamlar, ba’zilarni qullar qildi, boshqa-
larini – ozod».
O‘rta asrlar.
O‘rta asr mutafakkirlari qarashlarida ishlab chiqilgan
konfliktologik g‘oyalarning eng muhim xususiyati shundaki,
ular, asosan, diniy mohiyatga ega edi. Ushbu tezisni tasdiqlash
uchun Avrelius Avgustinning (milodiy 354-430-yillar) qarama-
qarshi va ajralmas sohalarda bir vaqtning o‘zida davom etib,
insoniyat va ilohiy tarixning birligi haqidagi fikrlariga murojaat
qilish mumkin.
O‘rta asrlarning yana bir taniqli mutafakkiri - Foma Ak-
vinskiy (1225-1274) ning konfliktologik g‘oyalari ko‘p jihatdan
Avgustin qarashlariga o‘xshashdir. Ushbu qarashlarni uning
falsafiy bilim va ilohiyot shohligi, dunyoviy va ma’naviy kuch,
inson borligi, Xudo va boshqa ko‘plab mavzulardagi nutqlarida
topish mumkin.
