«Skarabey» texnologiyasi
«Skarabey» interfaol texnologiya b o 'lib , u o 'q u vch i-talab alarda
flkriy bog'liqlikni kuchaytiradi, m an tiq va xotiraning rivojlanishiga
im koniyat yaratadi. T alabalarda m u am m o n i h al qilishda o 'z fikrini
ochiq va erkin ifodaJash m ahoratini shakllantiradi. M azkur texnologiya
m ustaqil ravishda bilim nin g sifati va saviyasini xolis bah o lash ,
o'rganilayotgan m avzu haqidagi tu shu n ch a va tasa w u rlam i aniqlash
im konini beradi ham d a turli g'oy alarni ifodalash va ular orasidagi
bog'liqliklarni aniqlashga im k o n yaratadi.
«Skarabey» texnologiyasi o 'q u v c h i-tala b ala r to m o n id an oson
qabul qilinadi, chunki u faoliyatning fikrlash, bilish xususiyatlarini
inobatga olingan holda ishlab chiqilgan. U talabalar tajribasidan foy-
dalanishni k o 'zd a tu tad i, faol ijodiy izlash va fikriy tajriba o 'tkazish
im koniyatlariga ega. «Skarabey» texnologiyasi alohida ishlarda, kichik
guruhlarda va m ashg 'ulotlar o 'tish jaray o n id a qo'llanilishi m um kin.
«Skarabey» tex n o lo g iy asid an o 'q u v m ate ria lin in g tu rli b os-
qichlarini o'rg anishd a foydalaniladi:
- b o sh id a -o 'q u v faoliyatini rag 'b a tla n tirish sifatida («Aqliy h u
jum »);
- mavzuni o'rganish jarayonida-uning m ohiyati, tuzilishi va m az
m unini belgilash; u lar orasidagi asosiy qism lar, tu sh u n ch alar, alo-
qalar xarakterini aniqlash; m avzuni yan ad a chu q urroq o 'rganish,
yangi jih atlarin i ko'rsatish;
- oxirida-olingan bilim larni m ustahkanilash va yakunlash m a q
sadida.
M azkur texnologiyaning ayrim afzalliklari sifatida idrok qilishni
y en g illashtiru v ch i c h iz m a sh a k lla rd a n fo y d ala n ish n i k o 'rsa tish
m um kin.
T a ’lim dan tashqari «Skarabey» texnologiyasi tarbiyaviy xarak-
terdagi q ato r vazifalarni am alga oshirish im konini beradi:
- o 'z g a la r fikriga hurm at;
- jam o a bilan ishlash m ahorati;
- im koniyatni ko'rsatish ehtiyoji;
- xushm uom alalik;
- ishga ijodiy yondashish;
- o 'z qobiliyati va im koniyatlarini tekshirishga yordam beradi;
- «m en»ligini ifodalashga im kon beradi;
- o 'z faoliyati natijalariga m as’ullik va qiziqish uyg'otadi.
Psixotexnik o'yinlar didaktik o'yinlarning o'ziga xos xususiyatiga
ega b o 'lgan turi hisoblanadi. B u o 'y in la r o 'q u v jaray o n id a kerak
bo'luvchi m alaka, xotira, fikrlash, diqqat va ta s a w u r kabilam i shakl-
lantiruvchi o'qitish usuli hisoblanadi. Psixotexnik o 'y in la r k o 'p ro q
o'quvchi-talabalarni bilim, ko‘nikm a va m alakalarini rivojlantirishga
xizm at qiladi.
Innov atsio n texnologiyalar bo'y ich a m utaxassislar to m o n id an
yuqoridagi texnologiyalar tavsiya qilingan. Bu faoliyatning turli yo 'n a-
lishlari b o 'yich a bajariladigan ishlar quyidagicha tashkil etiladi:
- oliy m aktab o 'q itu v ch ilarin i yangi pedagogik texnologiyalarga
o 'qitish;
- t a ’lim m uassasalarining fan o'q itu v ch ilarin i o'qitish;
- t a ’lim m uassasalarining ayrim toifadagi ra h b a r kadrlarini
o 'q itish ;
- akadem ik g u ru hlar m urabbiylarini tarbiyaviy texnologiyalarga
o'q itish .
Shu y o'naJishlar b o 'y ich a zam onaviy pedagogik texnologiyalar
ishlab chiqish, texnologik xaritalar tuzish, tarq atm a m ateriallar tay
yorlash va ulardan am aliyotda foydalanish lozim. Bunday faoliyatda
k o 'c h m a sem inarlar h am am alga oshiriladi. K o 'c h m a sem inarlarni
tayyorlash va o 'tk azish d a h a r b ir o 'q u v yurtining o 'q uv-tarbiya ja r a
yoni xususiyatlaridan kelib ch iq q an h o ld a dasturlar yaratiladi.
Bugungi k u n d a Oliy va o 'rta maxsus o 'q u v yurtlari t a ’lim sohasi-
da iqtisodiy fanlarni o 'q itish , iqtisodiy ta ’lim -tarbiya, o'zlashtirilgan
iqtisodiy bilim lar darajasini zam onaviy pedagogik texnologiyalarga
suyangan h o ld a tashkil qilish, baholash, iqtisodiy fanlar b o 'yicha
yangi o 'q u v d asturlarini yaratish m uhim m u am m olardan biridir.
S hu o 'rin d a aytish kerakki, iqtisodiy tarbiya tizim ini ishlab chiqish-
d a uzluksizlik, yaxlitlik va bog'liqlikni ta ’minlovchi «bosqichli ta ’lim»
konsepsiyasi tavsiya etildi. K onsepsiya negizida m aktabgacha ta ’lim
sohasida o'zlash tirilg an ele m en ta r iqtisodiy ta ’lim -tarbiyadan to
iqtisodiy m adaniyatlilik darajasigacha b o 'lg an jarayon qam rab oli-
nadi. Bu jarayon tarbiyalanuvchilarga iqtisodiy tay>orgadik, iq ti
sodiy tafakkur, fikrga egalik, iqtisodiy ong va iqtisodiy m adaniyatli
lik kabi sifatlarni yetkazishni talab qiladi.
M a ’lum ki, bilim larni n azorat qilish h am d a baholashning rey
tin g tizim iga o 'tilg u n ig a q a d a r o 'q u v jara y o n i faqat o 'q itu v c h i
(pedagog)ning m ahoratiga asoslangan bo 'lib, bilim olishni o'quvchi-
talabaning faolligi, ijodiy m ehnati asosida tashkil etishga im kon ber-
m as edi, berilayotgan bilim lar miqyosi oshib borayotgan bo'lsa ham ,
o'quvchi-talabaning bu bilimlarni o'zlashtirish darajasi talab doirasida
em as edi. Bu hoi ta ’lim jarayoniga o'quvchi-talabalarni bir xil uzluksiz
bilim olishga undaydigan, ular olgan bilim larni ja h o n talablari d ara-
jasiga yetkazish im ko nini beradigan zam onaviy pedagogik tex n o lo
giyalar va ta ’lim uslublarini joriy qilishni taqozo etdi. Shu m aqsadda
oliy t a ’lim d an so'ng, o ‘rta m axsus, k a sb -h u n ar t a ’lim i tizim ida h am
bilim larni nazorat qilish va baholashning reyting am aliyotiga o ‘tildi.
Reyting tizim ida iqtisodiy bilim larni k o ‘p bosqichli nazo ratin i
am alga oshirish va baholashda asosiy uslublardan biri to 'g 'ri tuzilgan
testlardan fovdalanishdir. Test sinovlarini ishlab chiqishda uslubiyot
didaktik testologiya nazariyasini tashkil etadi.
Xulosa qilib aytganda, bugungi yoshlarim izni iqtisodiy tarbiya-
langan, ta 'lim olgan, iqtisodiy savodxonlik va tayyorgarligi davr
talabi darajasida b o lg a n , iqtisodiy tafakkuri va ongi yuksak, barka-
m ol insonlar qilib tarbiyalash m uam m osiga h a r to m o n lam a am aliy
va nazariy yordam berish h a r bir ziyoli fuqaroning burchidir.
|
