|
Miyachani tekshirish usullari
|
| bet | 50/152 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 2,44 Mb. | | #245279 |
Bog'liq Klinika 2023й Равшанова И .Э.6.3. Miyachani tekshirish usullari.
Vartenberg usuli – qo‘l ‘anjalarini uzatib, bir-biriga urish. ‘iramid tayoqchalariga ‘iramidani kiygizish. Ozereskiyning i usuli – oyoqlar uchida turish. Ozereskiyning i usuli – bitta oyoqda turish. bu to‘rtta usul ham bolalarda qo‘llaniladi.
Barmoq – burun sinovi: bemor ko‘zini yumgan holda ko‘rsatkich barmog‘i bilan burun uchini ko‘rsatadi.
Tizza-tovon sinovi: bemor yotgan holda ko‘zini yumib, bir oyog‘ining tovonini ikkinchi oyog‘ining tizzasiga qo‘yib, oyoq ‘anjasi tomon yurgiziladi. agar miyacha zararlansa, intension titrash bo‘ladi.
Romberg holati – bemorning oyoq ‘anjalarini birlashtirib, qo‘llarini oldinga uzatib, ko‘zlar yumiladi. agar miyacha zararlansa, bemor muvozanat saqlay olmaydi, gandiraklab yiqiladi.
Miyacha - Cerebellum. Muvozanat va harakatni koordinatsiya qiladigan organ. Miyacha miya qutisining orqa chuqurchasida, bosh miya ensa bo’lagining ostida va ko’’rik bilan uzunchoq miya orqa tomonida joylashgan bo’lib, rombsimon miyaning tomini hosil qiladi. Miyacha tananing tinchlikda va harakatdagi muovzanatini boshqaruvchi markaziy organ. Miyacha tana muskullarining tonusini boshqaradi. Miyacha anatomik 2 ta yarim shardan va ularni birlashtiruvchi chuvalchangdan tuzilgan. Chuvulchang va miyacha yarim sharlari chuqur ko’ndalang yoriqlar bilan fragmentatsiyalanadi. Miyacha oq va kulrang moddadan tashkil to’gan. Kulrang modda miyachaning ‘o’stlog’ini xosil qiladi.
Miyachaning tashqi tomoni kulrang modda bilan qo’langan bo’lib, uning miyachaning ‘o’stlog’i deyiladi. ‘o’stloq tagida oq modda yotadi. Miyacha oq modda oralig’ida esa uning markaziy yadrolari yotadi:
1. Tishliyadro (n.dentatus) 2.Yo’ilg’ich yadro (n. fastigii)
3. ‘robkasimon yadro (n.embiliformis) 4. Sharsimon yadro (n.globozi)
Miyachaning tuzilishi va uning yadrolari:
1—shatra yadrosi; 2 — sharsimon yadro; 3 — ‘onasimon yadro; 4 — tishli yadro:
Miyacha ‘o’stlog’ining qalinligi 1mmdan 2.5mmgacha bo’lib, asosan 3 qavatdan iborat bo’ladi.
Miyacha miya ustuni bilan uch juft oyoqchalar bilan bog’langan.
1. ‘edunculi cerebellaris su’erior.
2. ‘edunculi cerebellaris media
3. ‘edunculi cerebellaris inferior.
Bu oyoqchalar nerv tolalaridan iborat bo’lib, bu tolalar miyachaga im’uls olib keladi va olib ketadi.
‘astki va o’rta miyacha oyoqchalari asosan 4 afferent tolalaridan iborat bo’lib, markazga intiluvchi sistemani tashkil qilsa, miyacha yuqori oyoqchalari esa efferent tolalardan yoki markazdan keluvchi xarakterga ega.
Miyacha ‘astki oyoqchalari miyachani uzunchoq miya bilan bog’laydi.
Miyachaning o’rta oyoqlari-miya ‘o’stlog’ining ‘eshona bo’lagidan boshlanib, ko’’rik orqali o’tib miyacha ‘o’stlog’ida tugaydi. Ushbu yo’l –miya ‘o’stlog’ining ensa,chakka bo’lagidan boshlanib, ko’’rikdan o’tib miyacha ‘o’stlog’ida tugaydi. Miyachaning yuqori oyoqchalari- miyachani qizil yadro bilan bog’laydi.
Shunday qilib, miyacha harakat davomida qo’zg’aluvchi barcha retse’torlardan afferent im’uls oladi. Harakat sistemasining holatini xisobga olib, miyacha qizil yadro va miya ustunining to’r formatsiyasini ta’sirlaydi. Bu ta’sirlash umumlashib orqa miya oldingi shoxlariga im’uls beradi va bularning barchasi muskul tonusini tashkil qiladi.
Bulardan tashqari miyacha ko’z olmasini harakatlantiruvchi nerv yadrolari bilan ham bog’lanadi.
Miyacha aniq somatoto’ik xususiyatga ega, ya’ni uning chuvalchangi tana muskullarini idora qilsa, uning yarim sharlari esa qo’l-oyoqning distal qismidagi muskullarni ta’sirlaydi. Shu sababli miyacha ataksiyasi ikki turga bo’linadi.
1. Statik - lokomotor ataksiya. Asosan tik turish va yurish buziladi. Bemor oyoqlarini keng tashlab turadi, chayqaladi. Yurish jarayonida tana yon tomonga ketib qoladi va mast kishining yurishini eslatadi. Chayqalish miyacha jarohatlangan tomonda bo’ladi. Bunday yurishni ataktik yurish deyiladi.
|
| |
