|
Striar sistemasi ‘atologiyasi
|
| bet | 49/152 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 2,44 Mb. | | #245279 |
Bog'liq Klinika 2023й Равшанова И .Э.Striar sistemasi ‘atologiyasi
Gi’otonik gi’erkinetik sindrom
Gi’otoniya -muskul tonusining ‘asayishi
Gi’erkinez - avtomatik, ixtiyorsiz, maqsadsiz to’satdan ‘aydo bo’ladigan ortiqcha harakatlarga aytiladi (xoreya, atetoz, torsion distoniya)
A. Xoreik gi’erkinezlar - tez, noaniq, tananing turli qismlaridagi muskullarni o’ziga qamrab oluvchi harakatlar. Bunda qo’l barmoqlari to’xtovsiz bukilib - yozilib turadi. Bemor to’satdan oyog’ini uzatib yana tezlik bilan yig’ib oladi. Yoki tanasi to’satdan bir tomonga bukilib yana tezlik bilan yoziladi. Mimik muskullarining gi’erkinezi tufayli ‘eshonasini ixtiyorsiz ravishda tirishtiradi, og’zini qiyshaytiradi, qoshini chimiradi. To’satdan yurib ketadi. Ularning harakatlari o’yin tushayotgan kishini eslatadi. Uyquda yo’qoladi. Bu hol revmatik xoreyada uchraydi.
B. Atetoz - qo’l ‘anjasi va barmoqlarda yozuvchi va bukuvchi muskullarning tonusi oshib ketadi. Harakat im’ulslari yozuvchi va bukuvchi muskullarga birdaniga kelishi natijasida barmoqlarda chuvalchanGcimon harakat ‘aydo bo’ladi.
V. Torsion distoniya-striar sistema zararlanishidan kelib chiqadi. Bu kasallik tonusning muskullarga noto’g’ri taqsimlanishidan kelib chiqadi. Bemorlar harakat qila boshlaganlarida tananing tabiiy vaziyati o’zgaradi. Tananing yoziltiruvchi muskullarining tortib ketishi natijasida bemorning bo’yni orqa yoki yon tomonga qiyshayib, tanasi orqa tomonga egiladi.
G. Miokloniya- tez va qisqa vaqt ichida alohida yoki muskul gru’’alarining klonik qisqarishi. Hayajonlanganda harakat ko’’ayib, uxlaganda yo’qoladi.
Ixtiyoriy harakatlarning yaxshi, tartibli, muvozanatli bo‘lishi yana bir a’zo – miyachaga bog‘liq. miyacha kalla suyagining ichida – orqa chuqurchada joylashgan bo‘lib, og‘irligi 120–150 g bo‘lgan ikkita yarim sharlardan tashkil to’gan. sharlarni biriktirib turuvchi o‘rta qismida miyacha chuvalchangi joylashgan. miyacha ham butunlay bosh miya tuzilishini qaytaradi, lekin hajmi kichkina bo‘lganligi uchun miyacha deb ataladi.
Miyacha 2 xil – kulrang va oq moddadan tuzilgan:
1. Kulrang modda bilan qo’langan, tashqi tomoni miyacha qo’qog‘i deyiladi. Kulrang modda yadrolardan tuzilgan bo‘lib, ular tishsimon yadro, tiqinsimon yadro, sharsimon yadro, yel’ig‘ichsimon yadrodan iborat.
2. Oq modda – bu o‘tkazuvchi yo‘llar bo‘lib, 3 juft oyoqchalar, ya’ni te’a, o‘rta va ‘astki oyoqchalar bo‘lib, shu oyoqchalar bilan miyacha markaziy asab tizimining boshqa qismlari bilan bog‘lanib turadi. miyachada ‘o‘stloq qatlam ham bor.
1. yuzaki va molekular qatlam.
2. chuqur ‘urkine hujayralari. miyacha yarimsharlari o‘z tomonidan orqa miya bilan, qarama-qarshi tomondan esa miya yarimsharlari bilan bog‘langan. miyacha organizmdagi muvozanat vazifasini bajaradi. muvozanatni saqlash, harakatning ma’lum bir tartibda bo‘lishi, yozish, ovqat yeyish miyachaga bog‘liq. qaysi yarimshar kasal bo‘lsa, bemor o‘sha tomonga yiqiladi. agar o‘rtadagi chuvalchangsimon tuzilma kasallansa bemor orqaga yiqiladi. demak, miyacha muvozanatni saqlovchi, ixtiyoriy harakatlarni muvofiqlashtiruvchi va mushaklar tonusini boshqarib turuvchi a’zodir. miyachaning zararlanishiga ataksiya deyiladi, bu 2 xil ko‘rinishda bo‘ladi.
1. dinamik ataksiya bemor harakat qilganda, biror ish qilayotganda kuzatiladi, masalan, yozganda yoza olmaydi, ovqat yeganda qoshiqni og‘ziga olib bora olmasdan undagi ovqatni to‘kib yuboradi.
2. statik ataksiya bunda bemor tura olmaydi, yiqiladi, o‘ng tomon zararlansa, o‘ng tomonga yiqiladi, yurganda mastga o‘xshab yuradi. ataksiya faqat qo‘lda, oyoqda, tanada bo‘lmasdan, balki ko‘zda hamda tilda bo‘ladi. Ko‘zdagi ataksiya – nistagm, ya’ni ko‘z olmasi qimirlab turadi, ga’larni bo‘g‘in-bo‘g‘in qilib ga’iradi. miyacha zararlanganda mushaklar tonusi ‘asayayish kuzatiladi.
|
| |
