|
Psixofiziologiya faningning kelib chiqishi va tarixi. Sezgilar a`zolar xaqida ta fakt. Sensor jarayonlari
|
| bet | 11/12 | | Sana | 05.01.2024 | | Hajmi | 208,22 Kb. | | #130365 |
Bog'liq KOMILOV DILMUROD Oliy nerv faoliyati va markaziy sistemasi fiziologiyasi (2)7-rasm. Teri retseptorlari: 1- og'riqni sezuvchi retseptor; 2-siypalashni sezuvchi retseptor; 3-sovuqni sezuychi retseptor; 4- issiqni sezuvchi retseptor; 5-bosimni sezuvchi retseptor.
harorat sezuvchi retseptorning moslashuvi yokiadaptatsiya deb ataladi. Retseptorlarning bu xossasi odam turli haroratda chiniqishiga imkon beradi. Muntazam ravishda badanni sovuq suvga ho'lIan¬gan sochiq bilan artish, yuvinadigan suv haroratini asta-sekin pasaytirib borish natijasida odam sovuq haroratga moslashadi, chiniqadi.
Shuningdek, teridagi retseptorlar og'riqqa va bosimga ham moslashishi mumkin. Boksyor sportchilar uzoq vaqt mashq qilishi natijasida og'riqni kam sezadigan bo'lib qoladi.
Qichishish. Ayrim hollarda teri qichiydi. Mutaxassislarning fikricha, qichishishni va og'riqni sezuvchi retseptorlar bir xil bo'ladi. Chunki og'riqni kamaytiruvchi kimyoviy dorilar og'riqni ham, qichishni ham kamaytiradi yoki yo'qotadi.
3.Sensor jarayonlari.
“BBB” metodikasi
Bilaman
|
Bilishni xohlayman
|
Bilib oldim
|
Miya og‘riqni sezmaydi
|
Nega bosh og‘rig‘i ko‘p uchraydi?
|
Bosh og‘rig‘i bosh yoki miya pardalari va tomirlaridagi nerv oxirlarining ta’sirlanishidan kelib chiqadi.
|
Ko’rish sezgilarining organi ko’z.
|
Ko’rish jarayoni qanday amalga oshiriladi.
|
Axborotlarni 75%ni ko’z orqali qabul qilamiz.
|
Sensor so’zi lotincha so’zdan olingan
|
Sensor so’zining ma’nosi qanday? Va uning qanday turlari mavjud?
|
Borliqni bilish avvalo, sezish, idrok qi- lishdan boshlanadi. Inson ko‘rish, sezish, anglash, his qilish yordamida tevarak-atrofdagi narsa va hodisalar to‘g‘risida bilimga ega bo‘ladi. Insonda faqat shular asosidagina xotira, tafakkur, xayol kabi jarayonlar hosil bo‘ladi.
|
Hid bilishning odam uchun ahamiyati katta.
|
Hayvonlarda hid bilish sezgisi odamlardagiga nisbatan qanday rivojlangan?
|
Hid bilish retseptorlari burun bo'shlig'i shilliq pardasida joylashgan. Ularning soni o'rtacha 30-40 mln atrofida. Bu hujayralarda ko'plab mayda tukchalar bo'lib, ularning uzunligi 1-2 mikronga teng. Burun bo'shig'ining hid biluvchi sathi 5 sm2. bo'lib, sezuvchi hujayra tukchalarining ko'p bo'lishi hisobiga hid bilish sathi 100 - 150 marta ortadi.
|
Insonlar tomonidan rang va yoruqlikni sezish ko’rish sezgilari orqali amalga oshadi
|
ranglar xromatik va axromatik turlarga bolinadi va ularga qaysi ranglar kiradi?
|
Psixofiziologik qonunga ko’ra, yorug’lik nurlari Uchbyrchak shisha prizma orqali o’tib singanda hosil bo’ladigan rang xromatik rang deb ataladi. Ularga kamalak ranglar (qizil, zarg’aldoq, sariq,yashil, havo rang, ko’k binafsha) tuslarini qamrab oladi. Oq, qora, kulrang va ularning turlicha ko’rinishlari axromatik ranglar deb nomlanadi
|
Eshitish va nutq bir-biri bilan chambarchas bog'liq
|
Eshitish qobiliyati past bo'lgan odamning nutqi qanday rivojlanadi?
|
Eshitishning ahamiyati shundan iborat ekanki, odam hayotdagi ba'zi voqealarni ko'rgandagiga nisbatan, ularning mazmunini eshitganida to'liqroq tushuncha oladi.
|
Retseptorlar ovqat tarkibidagi kimyoviy moddalar ta'sirida qo'zg'aladi
|
Til uchidagi retseptorlar, yon tomondagilari , orqa qismidagi retseptorlar qanday ta’mni sezadi?
|
Til uchidagi retseptorlar shirinni, yon tomondagilari sho'r va nordonni, orqa qismidagi retseptorlar achchiqni sezadi.
|
TEST
1. Psixofiziologiyaning asosiy vazifasi:
a) markaziy asab tizimining neyrofiziologik mexanizmlarini o'rganish orqali psixik jarayonlar
b) organizmning fiziologik parametrlarini qayd qilish orqali xatti-harakatlar reaktsiyalari
c) morfologik o'rganish orqali insonning ijtimoiylashuvi. miya tuzilmalari
2. Psixofiziologiyaning psixika va xulq-atvorning individual xususiyatlarining miya faoliyatidagi individual farqlarga bog'liqligini o'rganuvchi bo'limi deyiladi:
a) qiyosiy psixofiziologiya
b) differensial psixofiziologiya
c) umumiy psixofiziologiya.
3. Miyaning retseptorlardan (kirish signallari) impulslarni qabul qiluvchi va sezgilarning ayrim turlarini shakllantirishda ishtirok etuvchi sohalari deyiladi:
sezgi zonalari
assotsiativ zonalar
v) harakat zonalari.
4. Hech qanday tashqi tirnash xususiyatisiz vujudga keladigan elementar teri sezgilari deyiladi:
-paresteziya
-giperesteziya
-sinesteziya.
5.Afferent qo'zg'atuvchi (ko'rish yoki eshitish) ta'siridan so'ng, yopiq. miyaning neyron tarmoqlari paydo bo'ladi:
a) - yopiq. miya
b) nerv impulslarining aylanishi (reverb)
c) neyron tarmoqlari
Javoblar
|
| |
