|
Laboraloriya ishi: Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni o‘rganish
|
| bet | 20/21 | | Sana | 05.12.2023 | | Hajmi | 6,83 Mb. | | #111713 |
Bog'liq 1 amaliy ish7. Laboraloriya ishi: Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni o‘rganish (8.7_Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni).
Ishning maqsadi: tok kuchining qo‘yilgan kuchlanishga bog‘liqligini o‘rganish, zanjirning bir qismi uchun Om qonunini tajriba yordamida tekshirish.
Virtual elementlar: o‘zgarmas tok manbasi, kalit, qarshilik (rezistor), voltmetr, ampermetr, ulash simlari.
Ishni bajarish tartibi:
Electronics Workbench Multisim dasturini ishga tushiring.
Jadvalda ko‘rsatilgan tok manbasi, kalit, voltmeter, qarshilik, ampermetrni elementlar panelidan tanlang va ularni dasturning ish maydoniga qo‘ying.
Laboraloriya ishi. Zanjirning bir qismi uchun Om qonunini o‘rganish.
|
|
|
Element nomi
|
Ko‘rinishi
|
Elementlar paneli belgisi
|
Oilasi
|
Nomlanishi
|
|
Doimiy tok manbasi
|
|
|
POWER_SOURCES
|
DC_POWER
|
|
Qarshilik
|
|
|
RESISTOR
|
5
|
|
|
Kalit
|
|
|
SWITCH
|
SPST
|
|
Voltmetr
|
|
|
VOLTMETER
|
VOLTMETER _H
|
|
Ampermetr
|
|
|
AMMETER
|
AMMETER_H
|
3.Elementlarni sichqoncha yordamida simlar bilan ulang.
4.Tok manbasini kuchlanishini 0V ga o‘zgartiring. Buning uchun qarshilik belgisi ustiga sichqoncha ko‘rsatkichi olib borilib chap tugmasi ikki marta bosiladi.
Hosil bo‘lgan oynadan manba kuchlanishi parametri 0V qilib tanlanadi va Ok tugmasi bosiladi.
Simulyatsiya jarayonini ishga tushiring.
6.Kalitni ulang.
7.Tok va kuchlanishni o‘lchang.
Simulyatsiya jarayonini to‘xtating.
8.O‘lchov natijalarini 1-jadvalga yozing.
1-jadval.
Kuchlanish, V
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
Tok kuchi, А
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9.Tok manbasi kuchlanishini 1 V dan o‘zgartirib (4- bosqichga qarang) va tok kuchi qiymatlarini 1-jadvalga yozib olgan holda tajribani bir necha bor takrorlang.
10.Jadval natijalariga qarab tok kuchining kuchlanishga bog‘liqlik grafigini chizing.
Nazorat uchun savollar.
1.Rezistordagi tok kuchi kuchlanishga qanday bog‘liq?
2.Amaldagi kuchlanish ikki baravar oshirilganda tok kuchi necha marta ko‘payadi? To‘rt marta oshirilsachi?
3.Yasalgan grafikka binoan kuchlanishning turli nuqtalardagi tok kuchiga bo‘lgan nisbatini toping. Xulosa chiqaring.
4.Siz hisoblagan oxirgi qiymatning nomi qanday?
5.Xulosa chqaring (zanjirning bir qismi uchun Om qonuni).
8.Laboratoriya ishi: O‘tkazgich qarshiligini ampermetr va voltmetr yordamida aniqlash (8.8_O‘tkazgich qarshiligini Ampermetr va Voltmetr yordamida aniqlash).
Ishning maqsadi: O‘tkazgich uchlaridagi kuchlanish va undan o‘tayotgan tok kuchini olchash hamda Om qonuniga ko‘ra o‘tkazgich qarshiligini aniqlashni o‘rganish.
Virtual elementlar: tok manbasi, milliampermetr, voltmetr, rezistor, kalit va ulovchi simlar.
Ishni bajarish tartibi:
Electronics Workbench Multisim dasturini ishga tushiring.
Jadvalda ko‘rsatilgan tok manbasi, kalit, voltmeter, qarshilik, ampermetrni elementlar panelidan tanlang va ularni dasturning ish maydoniga qo‘ying.
-
Laboraloriya ishi. O‘tkazgich qarshiligini ampermetr va voltmetr yordamida aniqlash
|
|
Element nomi
|
Ko‘rinishi
|
Elementlar paneli belgisi
|
Oilasi
|
Nomlanishi
|
Doimiy tok manbasi
|
|
|
POWER_SOURCES
|
DC_POWER
|
Qarshilik
|
|
|
RESISTOR
|
5
|
Kalit
|
|
|
SWITCH
|
SPST
|
Voltmetr
|
|
|
VOLTMETER
|
VOLTMETER _H
|
Ampermetr
|
|
|
AMMETER
|
AMMETER_H
|
3.Elementlarni sichqoncha yordamida simlar bilan ulang.
3.Kalitni ochiq qoldiring.
4.Tok manbasining kuchlanishi qiymatini 4 V holatiga o‘zgartiring. Buning uchun qarshilik belgisi ustiga sichqoncha ko‘rsatkichi olib borilib chap tugmasi ikki marta bosiladi.
Hosil bo‘lgan oynadan manba kuchlanishi parametri 4V qilib tanlanadi va Ok tugmasi bosiladi.
5.Simulyatsiya jarayonini ishga tushiring.
6.Kalitni ulang.
7.Qarshilikdan o‘tayotgan tok kuchini ampermetr va uning uchlaridagi kuchlanishni voltmetr yordamida o‘lchang. Olingan natijalarni 1-jadvalga qayd qiling.
8.Kalitni uzing.
9.Kuchlanishi qiymatini 6 V holatiga o‘zgartiring (4- bandga qarang), tajribani takrorlang. Olingan natijalar jadvalga qayd qiling.
10.Kalini uzing.
11.Kuchlanishning qiymatini 8V; 10V ga o‘zgartirib tajribani takrorlang. Olingan natijalarni jadvalga qayd qiling.
12.O‘tkazgichning elektr qarshiligini Om qonuniga ko‘ra hisoblang va jadvalga qayd eting. formula yordamida o‘tkazgich qarshiligini hisoblanadi.
14.Natijani jadvalga yozing va xulosa chiqaring.
1-jadval
Nazorat uchun savollar.
1.Elektr lampaga «3,5 V; 0,26 A» deb yozib qo‘yilgan. Bu nimani anglatadi?
2.Akkumulatorlar qay tarzda ketma-ket qilib ulanadi?
3.Om qonuni formulasi qanday ifodalanadi?
4.Iste’molchining qarshiligi uning uchlaridagi kuchlanishga to‘g‘ri proporsional, undan o‘tayotgan tok kuchiga teskari proporsional deyish mumkinmi?
9.Amaliy mashg‘ulot: Reostat yordamida tok kuchini rostlash (8.9_Reostat yordamida tok kuchini rostlash).
Mashg‘ulotning maqsadi: Reostat yordamida zanjirdagi tok kuchini
o‘zgartirishni o‘rganish,
Ishning maqsadi: reostat ishini o‘rganish.
Virtual elementlar: tok manbasi, kalit, reostat, virtual lampa, ampermetr, ulash simlari.
Ishni bajarish tartibi:
1.Electronics Workbench Multisim dasturini ishga tushiring.
2. Jadvalda ko‘rsatilgan tok manbasi, kalit, voltmeter, reostat, ampermetrni elementlar panelidan toping va ularni dasturning ish maydoniga qo‘ying.
-
|
Amaliy mashg‘ulot: Reostat yordamida tok kuchini
Rostlash
|
|
Element nomi
|
Ko‘rinishi
|
Elementlar paneli belgisi
|
Oilasi
|
Nomlanishi
|
|
Doimiy tok manbasi
|
|
|
POWER_SOURCES
|
DC_POWER
|
|
Cho‘g‘lanma lampa
(Qarshilik)
|
|
|
LAMP
|
12V_10W
|
Kalit
|
|
|
SWITCH
|
SPST
|
|
Reostat
|
|
|
POTENTIOMETER
|
100
|
|
Ampermetr
|
|
|
AMMETER
|
AMMETER_H
|
|
3.Sichqoncha yordamida zanjir elementlarini rasmda ko‘rsatilganidek tutashtiring.
1.Reostatning tuzilishiga diqqat bilan qarang va surgichi qanday vaziyatda eng katta qarshilikka ega bo‘lgan holatini aniqlang. Buning uchun sichqoncha belgisi reostat ustiga olib boriladi va hosil bo‘lgan surgichni chap tugmani bosgan holda siljitiladi (klaviaturadan A tugmani bosib turgan holda chapga va o‘ngga strelkalari yordamida ham siljitish mumkin).
2.Kalitni uzilgan holatda qoldiring.
3.Simulyatsiya jarayonini ishga tushiring.
4.Tok manbasining kuchlanishni 8V ga o‘zgartiring. Buning uchun o‘zgarmas tok manbasi belgisi ustiga sichqoncha ko‘rsatkichi olib borilib chap tugmasi ikki marta bosiladi.
Hosil bo‘lgan oynadan manba kuchlanishi parametri 8V qilib tanlanadi va Ok tugmasi bosiladi.
5.Kalitni ulab ampermetrning ko‘rsatishi yozib oling. Olingan tok kuchining qiymatini 1-jadvalga yozing.
6.Kalitni uzing. Surgichni siljitib reostatning qarshiligini biroz kamaytiring.
7.Kalitni ulang. Ampermetming ko‘rsatishi yozib oling. Olingan tok kuchining qiymatini jadvalga yozing.
8.Bir necha bor reostat surgichini surib qarshilikni kamaytiring va natijalarni 1jadvalga qayd qiling.
1-jadval
-
9.O‘tkazilgan tajriba natijalari asosida xulosa yozing.
|
| |
