222
energiya almashinuvi fizika qonunlariga boʻysunadi. Shu tufayli ular elektr tarmoqlarining
energiya uzatishidan farq qilmaydi.
Termodinamikaning birinchi qonuni:
Termodinamikaning birinchi qonuni juda keng
oʻylaydi: u koinotdagi umumiy energiya miqdorini hisobga oladi, xususan,
bu umumiy
miqdor oʻzgarmasligini aytadi. Boshqacha qilib aytganda,
termodinamikaning birinchi
qonuni
ga koʻra,
energiyani yaratib ham, yoʻq qilib ham boʻlmaydi. U faqat shaklini
oʻzgartirishi yoki bir jismdan boshqasiga oʻtishi mumkin.
Bu qonun mavhum boʻlib koʻrinishi mumkin, ammo biz yon-atrofimizdagi misollarga
qarasak, atrofimizda doimiy energiya uzatilishi va energiyaning oʻzgarishi
sodir
boʻlayotganligiga guvoh boʻlamiz. Misol uchun:
Elektr chirogʻi elektr energiyasini yorugʻlik energiyasiga aylantiradi (nurlanish
energiyasi).
Bir bilyard toʻpi ikkinchisiga urilganda, kinetik energiya uzatadi va ikkinchi toʻpni
harakatlantiradi.
Oʻsimliklar quyosh nuri energiyasini organik molekulalarda saqlanadigan kimyoviy
energiyaga aylantiradi.
Yurganingizda, nafas olganingizda yoki ushbu sahifani yuqoridan pastga tushirish
uchun barmogʻingiz
harakatidan foydalanganingizda, oxirgi tanovulingizdan olgan
kimyoviy energiyani kinetik energiyaga aylantirasiz.
Har bir jarayonda boshlangʻich energiyaning baʼzi qismi issiqlik energiyasi sifatida
chiqariladi. Boshlangʻich energiyaning bir jismdan ikkinchisiga
harakatlanishi natijasida
chiqadigan energiya
