Raxmanov Farxodjon Gabbarovich Muqobil va qayta tiklanuvchi energiya manbalari kafedrasi katta о‘qituvchisi AnnotatsiyaKalit sо‘zlar: kompyuter, bilim, imitatsion virtual trenajyor, individual ta’lim, yо‘riqnoma, malaka, mashq, kо‘nikma, ta’lim vositalari. АннотацияКлючевые слова: виртуальный симулятор, знание, индивидуальное обучение, компьютер, умение, обучение, средства обучения, упражнение. Abstract |
TA’LIM JARAYONIDA IMITATSION VIRTUAL TRENAJYORLARNI QO‘LLASH
Pdf ko'rish
|
| bet | 468/551 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 15,84 Mb. | | #234763 |
Bog'liq Asosiy oxirgi 17.05.2023 18.20Bu sahifa navigatsiya:
- Raxmanov Farxodjon Gabbarovich Muqobil va qayta tiklanuvchi energiya manbalari kafedrasi katta о‘qituvchisi Annotatsiya
- Kalit sо‘zlar: kompyuter, bilim, imitatsion virtual trenajyor, individual ta’lim, yо‘riqnoma, malaka, mashq, kо‘nikma, ta’lim vositalari. Аннотация
- Ключевые слова: виртуальный симулятор, знание, индивидуальное обучение, компьютер, умение, обучение, средства обучения, упражнение. Abstract
TA’LIM JARAYONIDA IMITATSION VIRTUAL TRENAJYORLARNI QO‘LLASH
SAMARADORLIGI
Ibadullayev Jamshid Ikrom o‘g‘li
Muqobil va qayta tiklanuvchi energiya manbalari yо‘nalishi 2 kurs talabasi
Raxmanov Farxodjon Gabbarovich
Muqobil va qayta tiklanuvchi energiya manbalari kafedrasi katta о‘qituvchisi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada ta’lim jarayonida imitatsion virtual trenajyorlarni
qо‘llash natijalari kо‘rib о‘tilgan.
Kalit sо‘zlar:
kompyuter, bilim, imitatsion virtual trenajyor, individual ta’lim,
yо‘riqnoma, malaka, mashq, kо‘nikma, ta’lim vositalari.
Аннотация:
В данной статье рассматривается результаты использования
имитационных виртуальных тренажеров в процессе образования.
Ключевые слова:
виртуальный симулятор, знание, индивидуальное обучение,
компьютер, умение, обучение, средства обучения, упражнение.
Abstract:
This article discusses the results of using simulation virtual simulators in the
education process.
Key words:
virtual simulator, knowledge, individual training, computer, skill, training,
teaching aids, exercise.
Ta’lim oluvchilarning mehnat tayyorgarligini takomillashtirish ta’lim tizimining muhim
tarkibiy qismi bо‘lib, bu jarayonning samarali kechishida amaliy kо‘nikmalarni hosil qilish
va ularning malakalarga aylanishlarini ta’minlashda maxsus kompyuter vositalari -
imitatsion virtual trenajyorlar alohida о‘rin tutadi.
Zamonaviy sharoitda dars mavzusini yoritishda kompyuter о‘quv dasturlarining
ahamiyati tobora oshmoqda. Zero, kompyuter texnikasi ta’lim vositasi sifatida katta
imkoniyatlarga ega bо‘lib, uning xizmatidan foydalanish har qanday mavzuni о‘quvchilar
tomonidan puxta о‘zlashtirilishiga yordam beradi.
Biroq, ayni о‘rinda shuni qayd etish kerakki, ta’lim amaliyotida kompyuterlar
xizmatidan foydalanishda ma’lum tо‘siqlar mavjud. Jumladan:
1) ta’lim dasturlari ta’limotining mavjud talabni qondira olmasligi (barcha predmet va
mavzular bо‘yicha dasturlarning tо‘liq ishlab chiqilmaganligi, mavjud dasturlar sifatining
talabga javob bermasligi);
2) kompyuter qurilmasi va ularni ta’mirlash borasidagi xizmat tannarxining yuqoriligi;
3) eski model kompyuterlarining inson, ayniqsa, kichik maktab yoshi о‘quvchilarining
organizmiga zararli ta’siri.
Shunday bо‘lsa-da, cheklangan vaqt bо‘yicha о‘quv jarayonlarida kompyuter
dasturlaridan foydalanish keng ommalashmoqda.
Ta’lim vositasi sifatida kompyuterlardan qо‘yidagi vazifalarni bajarishda foydalanish
mumkin: о‘quvchilarga
individual ta’lim berish, о‘quvchilarning bilim, kо‘nikma va
malakalari darajasini baholash, о‘quvchilarga о‘z-о‘zini baholash imkoniyatini yaratish,
о‘quv materiallarini mazmunan boyitish, о‘quvchilarni ijodiy faoliyatlarga yо‘naltirish,
didaktik uyinlarni tashkil qilish; zarur axborotlarni olish.
Tadqiqot uchun imitatsion virtual trenajyorlar asos qilib olingan. Shu sababli dastlab
“imitatsion virtual trenajyorlar” tushunchasining mohiyatini ochib berish maqsadga
muvofiqlir.
“Trenajyor” tushunchasining lug‘aviy ma’nosi (inglizcha “train” sо‘zidan olingan)
“tarbiyalamoq”,
“о‘qitmoq”, “mashq qildirmoq”
demakdir.
Trenajyor
о‘quv-
569
mashqlantiruvchi qurilma bо‘lib, uning yordamida mehnat faoliyatining real sharoiti
modellashtiriladi, muayyan faoliyat (masalan, mashina (mexanizm)ni boshqarish,
murakkab stanokda ish bajarish yoki harbiy texnika sirlarini о‘zlashtirish) kо‘nikmalari
shakllantiriladi, kо‘nikmalar malakalarga aylantiriladi hamda hosil bо‘lgan malakalar
takomillashtiriladi [1].
Virtual sharoitlarni hosil qilish muayyan vokea-hodisa yoki jarayonlarni kompyuter
yordamida yaratilgan sxema, tasvir yoki modellar orqali aks ettirilishini anglatadi. Bunday
virtual holatlar “shartli” deb nomlanadi. Kompyuter imkoniyatlariga kо‘ra virtual holatda
barcha real hodisalar mohiyati ochib berilishi mumkin. Bunda tasavvur, fantaziya yoki aniq
ilmiy bilimlarga asoslangan g‘oyalar asos bо‘lib xizmat qiladi.
Imitatsion virtual trenajyorlar talim oluvchilarning ongini boyitish, nazariy bilimlarini
mustahkamlash hamda amaliy kо‘nikma va malakalarni hosil qilishga yordam beradi.
Ularning didaktik imkoniyatlari mutaxassis sifatida о‘zlashtirilishi zarur hayot, biroq,
yuzaga kelgan muayyan kiyinchiliklar tufayli yetarli darajada о‘zlashtirish imkoniyati
bо‘lmagan bilim, kо‘nikma hamda malakalar о‘zlashtiriladi.
Ayni vaqtda virtual kо‘rinishlar mohiyatiga kо‘ra qо‘yidagi tо‘rt turga ajratilmoqda: 1)
imitatsion; 2) shartli; 3) yorituvchi; 4) cheklangan [2].
Imitatsion virtual trenajyorlar qiska vaqt va real sharoitlarda bilim, kо‘nikma va
malakalarini takomillashtirishini ta’minlaydi. Shu bilan birga unda kо‘rish, eshitish hamda
his qilish kabi qobiliyatlarni yanada rivojlantiradi. Imitatsion virtual trenajyorlarning
afzalliklari qо‘yidagilar bilan tavsiflanadi:
- yangi aloqa imkoniyatlarini ochib beradi;
- masofadan turib boshqarishning yangi usullarini yaratadi;
- psixologik nuqtai nazardan shaxs virtual hayotga tez moslashadi;
- о‘quvchida “virtual ishlab chiqarish” kо‘nikma va malakalarini xosil qiladi;
- mashq jarayonining о‘zida ishlab chiqarish jarayonining borishini nazorat qilish
imkoniyatiga ega bо‘ladi;
- ishlab chiqarish jarayonida о‘zining jismoniy va psixologik kuchini taqsimlay olish
malakasini о‘zlashtiradi;
- yangi bilim, kо‘nikma va malakalarni о‘zlashtirish jarayonida tо‘la erkinlikka erishadi;
- о‘z hatolarini tan olgan holda ularni imitatsion virtual holatni qayta takrorlash orqali
bartaraf qila oladi.
Qator afzalliklarga ega bо‘lish bilan birga imitatsion virtual trenajyorlardan ta’lim
jarayonida uzluksiz foydalanish ayrim noqulayliklarni ham yuzaga keltirishi mumkin. Ular:
- o‘quvchi virtual ko‘rinishda kechayotgan holatni reallikdan afzal deb hisoblay
boshlashi mumkin;
- о‘rganuvchi sifatida jarayonni kо‘zatibgina qolmay, balki о‘zi ham bu jarayonning
“ishtirokchi”siga aylanib qolishi mumkin;
- virtual jarayonga qiziqish shu darajada kuchayadiki, о‘quvchida jarayonni о‘rganishga
intilishdan kо‘ra kо‘proq uning yakuni bilan qiziqadi;
- doimiy foydalanish natijasida ta’limning keyingi bosqichlarda mutaxassis jarayonni
nazorat qilmasdan, aksincha, jarayon mutaxassisni boshqarishi mumkin.
Shu sababli imitatsion virtual trenajyorlardan foydalanishda salbiy holatlar yuzaga
kelishining oldini olishga alohida e’tibor qaratish lozim. Jumladan, imitatsion virtual
trenajyorlardan foydalanish vaqtini aniq belgilash va unga qatiy amal qilish maqsadga
muvofiqlir.
Muayyan kasb yoki hunar asoslarini о‘rganish jarayonida kо‘nikma va malakalar hosil
qilishda imitatsion virtual trenajyorlarga nisbatai ma’lum talablar qо‘yiladi.
Hozirgi vaqtda talim muassasalarining maxsus fanlarida mashq bajarish jarayonida
foydalaniladigan tabiiy obektlar, harakatlanuvchi modellar, yо‘riqnomalar, kо‘rsatmali
570
texnologik xaritalar, trenajyorlar kabi ta’limning texnika vositalari keng tarqalgan. Mustaqil
ish bajarishda ma’lum darajada boshqa barcha ta’lim vositalaridan foydalanish mumkin.
Demak, talim jarayonida talim oluvchilarning ixtisoslik bilim, kо‘nikma va malakalarini
shakllantirish jarayonida yо‘riqnoma, mashqlar, laboratoriya mashg‘ulotlari va mustaqil
kuzatishdan samarali foydalanish ularning kasbiy tayyorgarliklarini takomillashtiradi.
|
| |
