Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. “O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish
konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” 08.10.2019 yildagi PF-5847-sonli O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining Farmoni.
2. “Ilm-fanni 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”
29.10.2020 yildagi PF-6097-sonli O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni.
3. https: // PHET simulatsion bending light
4. https:// PHET colorodo .edu/en/simulatsion bending light
Бабатаева Н.М. Ўқувчиларда ғоявий-мафкуравий иммунитетни
ривожлантиришнинг ҳуқуқий асослари
ЎҚУВЧИЛАРДА ҒОЯВИЙ-МАФКУРАВИЙ ИММУНИТЕТНИ
РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ
Бабатаева Нулуфар Мамурджановна
Мирзо Улуғбек тумани 221-мактаб,
Давлат ва ҳуқуқ асослари фани ўқитувчиси
Аннотация:
Мазкур мақолада ўқувчиларда ғоявий-мафкуравий иммунитетни
ривожлантиришда ҳуқуқий маданиятнинг
адабиётларда ўрганилиши ёритиб
берилган, муаллиф томонидан назарий материалларни таҳлил этиш асосида
таълим-тарбия, ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданият тушунчалари моҳиятини очиб
берган.
Калит сўзлар:
Ғоявий-мафкуравий компетенция, таълим-тарбия, ғоя, мафкура,
иммунитет, мафкуравий иммунитет, ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданият.
Ҳозирги кунда замонавий таълимнинг асосий вазифаларидан бири ҳуқуқий,
миллий, маънавий-маърифий, ғоявий-мафкуравий ва маданий жиҳатдан
талабаларнинг мафкуравий иммунитетини ривожлантириш масаласи билан
боғлиқдир. Халқаро таълим андозаларига мосликнинг таъминланиши таълим
мазмунига ғоявий-мафкуравий, маънавий-маърифий жиҳатлар ҳам киритилишини
талаб қилади. Чунки ижтимоий-иқтисодий ривожланишнинг бундан кейинги
босқичлари жамиятга глобал миқёсда фикрлай оладиган, турли хил сиёсий,
ижтимоий ва иқтисодий вазиятларда ўз йўналишини топа оладиган,
тараққийпарвар ғоялар ва мафкура билан қуролланган етук шахслар етказиб
берилишини тақозо этади. Бундай шахсларнинг тайёрланишида эса олий таълим
соҳаси етакчи ва ҳал қилувчи ўринни эгаллайди
6
. Глобаллашув шароитида
ўқувчиларда
ғоявий-мафкуравий
иммунитетни
шакллантириш
замонавий
таълимнинг вазифаси бўлиб, ҳуқуқий, миллий, маънавий-маърифий, ғоявий-
мафкуравий ва маданий жиҳатдан шакллантириш масаласи билан амалга оширишга
хизмат қилади.
6
Фѓбекєстон республєкасєнєнг 2020 ѕєл 23 сентябрдагє ФРҚ
-637-
сонлє “Таълєм тўғрєсєда”гє Қонунє.
581
Ўқувчи ёшларда ғоявий-мафкуравий иммунитетни ривожлантириш ҳуқуқий
маданиятнинг муҳим омили эканлигини асослаш учун энг аввало, ҳуқуқий билим,
ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданият таянч сўзларга тўхталиб ўтиш мақсадга мувофиқ.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 9 январдаги Жамиятда
ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни юксалтириш тизимини тубдан
такомиллаштириш тўғрисидаги ПФ-5618-сон Фармонида таъкидлаб ўтилганидек.
Қуйидагилар жамиятда ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни юксалтиришнинг
асосий вазифалари этиб белгиланган: - аҳолига мамлакатимизда амалга
оширилаётган ижтимоий-иқтисодий ислоҳотлар, қабул қилинаётган қонун
ҳужжатлари ва давлат дастурларининг мазмуни ва моҳиятини изчил етказиш
тизимини шакллантириш, фуқаролар онгида “Жамиятда қонунларга ҳурмат руҳини
қарор топтириш-демократик ҳуқуқий давлат қуришнинг гаровидир!” деган ҳаётий
ғояни мустаҳкамлаш; - жамиятда ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни
юксалтиришда, энг аввало, таълим-тарбиянинг тизимли ва узвий равишда олиб
борилишига алоҳида эътибор қаратиш, мактабгача таълим тизимидан бошлаб,
аҳолининг барча қатламларига ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни чуқур
сингдириш, шахсий манфаатлар ҳамда жамият манфаатлари ўртасидаги
мувозанатни сақлаш ғояларини кенг тарғиб қилиш вазифалари юклатилган
7
.
Жамиятда фуқароларнинг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятни юксалтириш ҳамда
уларнинг конституциявий ҳуқуқ ва бурчларини, одоб-ахлоқ нормаларининг мазмун-
моҳияти, ҳуқуқий билим, ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятни ривожлантиришга
бағишланган
иқтисодий-ижтимоий,
сиёсий-ҳуқуқий,
маънавий-маърифий
тадбирлар, ёшларда диний ва миллий қадриятлар, урф-одат ва анаъналар,
жамиятимизда содир бўлаётган воқеа-ходисаларга дахлдорлик, инсонпарвар ва
гуманизм ғоялари тамойилларига мос тарзда тарбиялаш мақсадга мувофиқдир.
Мамлакатимизда илм-фанни ривожлатириш ва уни давлат томонидан қўллаб-
қувватлаш ишларининг ҳуқуқий асосини белгилаб берувчи ҳужжатларнинг асосини
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ҳисобланади. Бош қомусимизда “Инсон
ҳуқуқлари ва эркинликларининг кафолатлари” бобини 43 моддасида “Ҳар кимга
илмий ва техникавий ижод эркинлиги, маданият ютуқларидан фойдаланиш ҳуқуқи
кафолатланади.
Давлат
жамиятнинг
маданий,
илмий,
ва
техникавий
ривожланишига ғамхўрлик қилади”, дея таъкидланган.
Ўзбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш
концепцияда
ҳам
талабаларнинг
ғоявий-мафкуравий
компетентлилигини
ривожлантиришнинг педагогик ва психологик хусусиятлари тўғрисида қуйидаги
вазифалар белгилаб қўйилган. - олий таълим билан қамров ва таълим сифатини
таъминлаш соҳасида: талабаларда танқидий фикрлаш, ахборотни мустақил излаш
ва таҳлил қилиш кўникмалари шакллантирилмаган; - олий таълимда маънавий-
ахлоқий мазмунни кучайтириш; - ёшларни миллий қадриятларга ҳурмат,
инсонпарварлик ва юксак маънавий ғоялар асосида ватанпарварлик руҳида
тарбиялаш; - уларда ёт ғоя ва мафкураларга қарши иммунитетни мустаҳкамлаш
борасидаги ишларни янада ривожлантириш зарурати мавжуд
8
. Ушбу фармонда
кўрсатилиб
қарорда
ўқувчиларнинг
ғоявий-мафкуравий
иммунитетини
ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари, билим даражаси ва
ўқувчиларда танқидий фикрлашини, ахборотни мустақил излаш ва таҳлил қилиш,
7
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 9 январдаги ПФ-5618-сон Фармони //
https://uza.uz/oz/society/u-u-iy-ong-u-u-iy-madaniyat-davlat-va-zhamiyat-tara-iyetini--01-02-2019
8
Фѓбекєстон Республєкасє Преѓєдентєнєнг 2019 ѕєл 8 октябрдагє ПФ
-5847-
сон фармонєга асосан
Фѓбекєстон Республєкасє олєѕ таълєм тєѓємєнє 2030 ѕєлгача рєвођлантєрєш концепцєяда
LEX.UZ/DOCS/4545884
582
ёшларни миллий қадриятларга ҳурмат, юксак маънавий ғоялар асосида
ватанпарварлик руҳида тарбиялаш, уларда ёт ғоя ва мафкураларга қарши
иммунитетни мустаҳкамлаш вазифалари белгилаб берилган.
|
