| 6. Asbobning metal bilan kontakt yuzasidagi ishqalanish. Ishqalanish deformatsiyalash kuchini ortishiga, asbobning muddatidan oldin yeyilishini keltirib chiqaradi. Oqibatda, buyumning sifati yomonlashadi ( o‘lcham aniqligi kamayadi va yuza g‘adir budurligi ortadi). Ishqalanish deformatsiyaning bir jinsli bo‘lmasligiga yoki uni kuchaytirishiga olib keladi. Sovuqlayin deformatsiyalashda metalni turli xil oqishi esa zagotovka hajmi bo‘yicha turlicha mustahkamlanishiga olib keladi, issiqlayin deformatsiyalashda turli xil o‘lchamli donlarni paydo bo‘lishiga, bu esa o‘z navbatida buyumning mexanik xossalarini bir jismi bo‘lmasligiga olib keladi. Ko‘pgina bosim bilan ishlov berish jarayonlari uchun ishqalanish xavfli omil hisoblanadi.
Ishqalanishning xavfli ta’sirini kamaytirish uchun turli xil texnologik moylashlar qo‘llaniladi. Sovuqlayin metallarga bosim bilan ishlov berishda qo‘llaniladigan moylar o‘zining ko‘p xilligi va murakkabligi bilan farq qiladi. Moylash tarkibiga mineral va organik moylar, faollashtiruvchi qo‘shimchalar (olein kislota, oltingugurt), neytral to‘ldirgichlar (grafit, bo‘r, talk) va boshqa moddalar kiradi. Issiqlayin bosim bilan ishlashda moylash maqsadida mazut, daraxt qipiqlari, shisha asosidagi moylash, kolloidli grafitdan foydalaniladi. Ratsional tanlangan moylash ishqalanishni bir necha marta marta kamaytirishi mumkin.
-
|
