O‘QUV MASHG`ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI
Ta’lim shakli
Ish bosqichlari
va vaqti
Faoliyat mazmuni
O‘qituvchining
O‘quvchi-
ning
O‘quv
mashg‘ulo-
tiga kirish
(5 daqiqa)
Tashkiliy qism:
O‘quvchilarni mashg‘ulotga tayyorgarligi va
davomatini tekshirish
Mashg‘ulotga
tayyorlanadi
2. Asosiy
bosqich
(65 daqiqa)
Tayanch bilimlarni faollashtirish
7. Yangi fan bo‘yicha o‘quvchilarning tushunchalarini aniqlash
uchun o‘quvchilarga savollar beriladi, ularni baholaydi (1-
ilova)
Maqsad va vazifalarni belgilanishi
2. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish
natijalari bilan
tanishtiriladi;
3. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan
tanishtiriladi;
4. O‘quv ishlarida o‘quvchilarni baholash mezoni va
ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (2-ilova);
Ta’lim oluvchining bilimlarini faollashtirish
5. Tezkor so‘rov, savol-javob, aqliy hujum texnikalari
orqali bilimlarni faollashtiradi;
Yangi o‘quv metodlari bayoni:
6. Nazariy mashg‘ulotlarning rejasi va tuzilishiga
muofiq, o‘qitish jarayonini tashkil etish bo‘yicha
xarakatlar tartibini bayon etadi.
7. Mavzu bo‘yicha PowerPoint tartibida namoish va
sharxlar bilan mavzu bo‘yicha asosiy nazariy
holatlarni bayon qiladi
Yangi o‘quv materialini mustahkamlash
8. Mustahkamlash uchun savollar beriladi.
Savollarga
javob
beradilar
Yozib
oladilar
Guruhlarga
bO‘linadilar.
Javob
beradilar
Diqqat
qiladilar
Guruhlarda
ishlaydilar
Fikr
almashadilar
3.
Yakuniy
bosqich
(10 daqiqa)
Mashg‘ulot yakuni:
13. O‘tilgan mavzu umumlashtiriladi, faol ishtirok etgan
o‘quvchilarni javoblarini izohlab baholaydi va
rag‘batlantiradi;
Uyga vazifa berilishi:
14. Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan
yo‘riqnoma beriladi
O‘z- O‘zini
O‘zaro
baholashni
O‘tkazadilar.
Topshiriqni
yozadilar
Maxsus fan o‘qituvchisi:
Mamaradjabova Xurshida
1-
ilova
Baholash mezoni
№
Мazmuni
Baho
Og‘zaki so‘rov
quyidagi mezonlar
asosida baholanadi
Mustaqil ishlar quyidagi
mezonlar asosida
baholanadi
Uyga vazifa quyidagi
mezonlar asosida
baholanadi
1.
Mavzu atroflicha to‘liq,
asosiy fikr va
tushunchalar
o‘zlashtirilishiga
erishilsa
Mavzu O‘quvchi
tomonidan mustaqil
ravishda atroflicha
to‘liqyoritilsa
So‘z boyligi,
ifoda
qilinishi va uslubi
adabiy nutq talablariga
mos bo‘lsa
5
2.
Маvzu asosan,asosiy
fikr va tushunchalar
qisman
o‘zlashtirilishiga
erishilsa
Маvzu O‘quvchi
tomonidan mustaqil
ravishda asosiy fikrlar
atroflicha yoritilsa
Ishni bajarishda
grammatik, uslubiy
xatolar uchrasa
4
3
Mavzu qisman
o‘zlashtirilishiga
erishilsa
Mavzu O‘quvchi
tomonidan mustaqil
ravishda qisman
yoritilsa
Topshiriqni bajarishda
imlo me‘yorlari va
husnixat talablariga
to‘liq rioya qilinmasa
3
4
Mavzuning ba‘zi
elementlarini
o‘zlashtirilishiga
erishilsa
Mavzuning ba‘zi
elementlarini mustaqil
ravishda qismanyoritilsa
Topshiriqni bajarishda
og‘zaki va yozma nutq
me‘yorlari
buzilganbo‘lsa
2
5
Mavzuning
O‘zlashtirilishi
yuqoridagi talablar
darajasida bO‘lmasa
Mavzuning yoritilishi
yuqoridagi talablar
darajasida bO‘lmasa
Topshiriqni bajarishda
qo‘pol xatolarga yo‘l
qo‘yilgan bo‘lsa
1
2-
ilova
O‘tilgan mavzularni takrorlash:
O‘tgan dars yuzasidan og‘zaki so‘rov
metodidan
foydalanib savol-
javob O‘tkaziladi.
1 Antivirus dasturlari
2 Viruslarga qarshi chora-tadbirlar 3
Antivirus dasturlari turlari
Yangi mavzu bayoni
№-_7_-MAVZU: AXBOROTNI HUQUQIY MUHOFAZA QILISH
Reja:
1. Kompyuter jinoyatchiligi statistikasi
2. Kredit-moliya sohasidagi Kompyuter jinoyatchiligi
3. Bank xizmati va moliya amallari sohasi
4. Xakkerlar xujumi
1 Kompyuter jinoyatchiligi statistikasi
Kompyuter jinoyatchiligi statistikasi tahlil etilsa qayg‘uli manzaraga ega
bO‘lamiz. Kompyuter jinoyatchiligi yetkazgan zararni
narkotik moddalar va
qurollarning noqonuniy aylanishidan olingan foydaga qiyoslash mumkin. Faqat
AQSHda "elektron jinoyatchilar" yetkazgan har yilgi zarar qariyb 100 mld.
dollarni tashkil etar ekan.
Yaqin kelajakda jinoiy faoliyatning bu turi daromadliligi, pul
mablag‘larining aylanishi va unda ishtirok etuvchi odamlar soni bO‘yicha yaqin
vaqtlargacha noqonuniy faoliyat orasida daromadligi bilan birinchi O‘rinni
egallagan noqonuniy biznesning uch turidan uzib ketish ehtimolligi katta. Bu
noqonuniy bizneslar-narkotik moddalar, qurol va kam uchraydigan yovvoyi
hayvonlar bilan savdo qilish.
Davlat va xususiy kom’aniyalar faoliyatining sotsiologik tadqiqi
ma’lumotlariga qaraganda XXI asrning birinchi yillarida
iqtisodiy sohadagi
jinoyatchilik bank va boshqa tizimlarning axborot- kommunikatsion
kom’lekslariga bO‘lishi mumkin bO‘lgan g‘arazli iqtisodiy harakatlarga
qaratilgan bO‘ladi.
Kredit-moliya sohasidagi Kompyuter jinoyatchiligining soni muttasil O‘sib
bormoqda. Masalan onlayn magazinlarida 25%gacha qalloblik tO‘lov amallari
qayd etilgan. SHunga qaramasdan G‘arb davlatlarida elektron tijoratning-yuqori
daromadli zamonaviy biznesning faol rivojlanishi kO‘zga tashlanmoqda.
Ma’lumki, bu soha rivojlanishi bilan parallel ravishda "virtual" qalloblarning
ham daromadi oshadi. Qalloblar endi yakka holda harakat qilmaydilar, ular
puxtalik bilan tayyorlangan, yaxshi texnik va
dasturiy qurollangan jinoiy
guruhlar bilan, bank xizmatchilarining O‘zlari ishtirokida ishlaydilar.
2 Kredit-moliya sohasidagi Kompyuter jinoyatchiligi
Xavfsizlik
sohasidagi
mutaxassislarning
kO‘rsatishicha
bunday
jinoyatchilarning ulushi 70%ni tashkil etadi. "Virtual" O‘g‘ri O‘zining hamkasbi-
oddiy bosqinchiga nisbatan kO‘’ tO‘adi. Undan tashqari "virtual" jinoyatchilar
uyidan chiqmasdan harakat qiladilar. Foydalanishning elektron vositalarini
ishlatib qilingan O‘g‘rilik zararining O‘rtacha kO‘rsatkichi faqat AQSHda
bankni qurolli bosqinchilikdan kelgan zararning O‘rtacha statistik zararidan 6-7
marta katta.
Bank xizmati va moliya amallari sohasidagi turli xil qalloblik natijasida
yO‘qotishlar 1989 yili 800 mln. dollardan 1997 yili — 100 mlrd. dollarga
yetgan. Bu kO‘rsatkichlar O‘saya’ti, aslida yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan
bir tartibga oshishi mumkin. CHunki kO‘’ yO‘qotishlar aniqlanmaydi yoki e’lon
qilinmaydi. O‘ziga xos "indamaslik siyosati"ni tizim ma’murlarining O‘zining
tarmog‘idan ruxsatsiz
foydalanganlik tafsilotini, bu noxush xodisaning
takrorlanishidan qO‘rqib va O‘zining himoya usulini oshkor etmaslik vajida
muhokama etishni xoxlamasliklari bilan tushunish mumkin.
Kompyuter ishlatiladigan inson faoliyatining boshqa sohalarida ham
vaziyat yaxshi emas. Yildan-yilga xuquqni muhofaza qiluvchi organlariga
Kompyuter jinoyatchiligi xususidagi murojaatlar oshib bormoqda.
Barcha mutaxassislar viruslarning tarqalishi bilan bir qatorda tashqi
xujumlarning keskin oshganligini e’tirof etmoqdalar. KO‘rinib
turibdiki,
Kompyuter jinoyatchiligi natijasida zarar qat’iy ortmoqda. Ammo Kompyuter
jinoyatchiligi kO‘’incha "virtual" qalloblar tomonidan amalga oshiriladi deyish
haqiqatga tO‘g‘ri kelmaydi. Hozircha Kompyuter tarmoqlariga suqilib kirish
xavfi har biri O‘zining usuliga ega bO‘lgan xakerlar, krakerlar va Kompyuter
qaroqchilari tomonidan kelmoqda.
