|
Qoraqolpoq davlat universiteti ekologiya va fiziologiya
|
| bet | 47/50 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 424 Kb. | | #263569 |
Bog'liq биогеография лекция узб4) Neystonlar - to'g'ridan-to'g'ri suvning yuzida yashovchi hayvonot dunyosi.
Mavzu: Okeanni biogeografik tumanlashtirish.
Yer sayyorasi umumian o'zining tuzilishi bo'yicha 3/1 qismi quruqlik bo'lsa, qolgan 2 qismi suv qatlamlari bilan qoplanadi. Ya'ni yer sayyorasining deyarli ko'pchilik territoriyasi okean territoriyasiga to'g'ri keladi degan so'z. Mana shu okean territoriyalaridagi organizmlarning yashashi va geografik tarqalishi yer shari okeanlarida bir xil emas, keyinchalik yer sayyorasining quruqlik territoriyasi kabi suv organizmlarining geografik tarqalishi bo'yicha okean territoriyasida biogeografik maqsad uchun bir necha qismlarga bo'linadi. Umumiy okean territoriyasining biogeografik regionlarini o'zlerining maqsadlari va xarakteri bo'yicha har xil bosqichlarga bo'linadi. Ulardan: o'lka, podo'lka, provintsiya. Okean territoriyasining biogeografik regionlarining chegaralari quruqlikning biogeografik regionlarining chegaralariga taqqoslaganda, bir region ikkinchi regionga o'tish holati, sezilarli turda asta sekin amalga oshadi. Buning birdan-bir asosiy sababi bo'lib, okean territoriyalari qurg'oqchilikka solishtirganda relefi tomonidan deyarli ajralmaydi, shu sabali bu territoriyalar ko'pincha faqat tabiiy zonalarga bog'liq bo'lib hisoblanadi. Shu sababli Okean teritoriyasining suvlari asosаn ikki katta tumanga ajratiladi.
1. Asosiy okean territoriyasining suvlari
2. Shu biogeografik regionning neritik regionlari.
Umumiy okean teritoriyasining har-bir biogeografik regioni bir yoki ikki okean teritoriyasi podolkaına va shu biogeografik regionning yer planetasidagi joylashgan tabiiy zonasiga bog’liq bir-necha neritikalk uchastkalarga yaki provintsiyalarga bo’linadi.
Shunday qilib umumiy yer planetasida okean territoriyalarini biogeografiyalik rayonlashtirishda birinchidan: asosiy okeanlarning joylashish joylashuv tabiiy zonalariga bag’liq, bolsa ikkinchidan suvda yoki okean territoriyasida yashavchi organizmlarning geografiyalik tarqalishiga ularning har xil tabiiy zonaga bog’liq suvning ekologiyalik tasirlariga moslashish imkoniyatiga ega bo’ladi. Umumiy yer planetasining okean territoriyasini asosan quyidagi 7 o’lkaga bo’linadi:
1. Arktika o’lka.
2. Boreal - Atlantika o’lka.
3. Boreal - Tinch okean o’lka.
4. Tropik - Atlantika o’lka.
5. Tropik - Tinch okean o’lka.
6. Notal Atlantika o’lka.
7. Antarktika o’lka.
|
| |
