|
bo‘lib, ulaming yordamida organizmdagi barcha harakatlar vujudga keladi
Pdf ko'rish
|
| bet | 208/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotbo‘lib, ulaming yordamida organizmdagi barcha harakatlar vujudga keladi.
Ko‘ndalang-targil muskullar (skelet muskullari) odam va hayvonlarning
321
faol harakat qilishini ta’minlydi. Ichki organlaming devorlari silliq
muskullardan tuzilganligi sababli, barcha ichki organlaming harakatlari
ana shu muskullaming faoliyati bilan b o g iiq . Masalan, oziqalaming hazm
organlari bo‘ylab harakati, qon tomirlarining kengayib-torayishi va
hokazo.
Muskullaming tuzilishi. Muskullar maxsus parda-sarkolemma bilan
o ‘ralgan muskul tolalaridan tuzilgan. Muskul tolalarining protoplazmatik
moddasi va qisqaruvchi talaygina ipsimon elementlari-miofibrillari bor.
Muskul tolasi pardasining ustida yadrolari joylashgan. Miofibrillalar
muskulning asosiy funksional elementlaridir. K o‘ndalang-targil muskul
miofibrillalari mikroskop ostida birin-ketin joylashgan qoramtir va rangsiz
disklarga boiingandek b o iib ko‘rinadi, bu disklar A va I harflari bilan
ifodalanadi. A disk (anizotrop disk) kuchli darajada ikki yoqlama nur
sindiradigan boiadi, I disk esa (izotrop disk) ikki yoqlama nur sindirish
qobiliyatiga ega emas. Bu tolalar ikki xil nur sindirganliklari uchun
mikroskop ostida qaralganda ko‘ndalang-targil b o iib ko‘rinadi.
Miofibrillalaming
anizotrop
disklari
muskulning
qisqarishini
ta’minlasa, izotrop disklari ularga elastiklik beradi. Muskul tolalari
ranglari bilan ham
bir-biridan farq
qiladi.
Qizil rangli tolalar
sarkoplazmaga boy, miofibrillalari kam b oiad i, oqish rangli tolalaming
sarkoplazmasi oz, miofibrillalari esa k o‘p b oiad i. Silliq muskullar
|
| |
