|
dam olganidan keyin charchog‘i yozilib, y o ‘qolib ketadi. Agar tanadan
Pdf ko'rish
|
| bet | 216/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotdam olganidan keyin charchog‘i yozilib, y o ‘qolib ketadi. Agar tanadan
ajratib olingan muskul uzoq vaqt ketma-ket, tez-tez ta’sirlab turilsa, oradan
muayyan vaqt utgach, muskulning qisqarish kuchi tobora kamayib boradi
va bora-bora muskul butunlay qisqarmay qo‘yadi. Bu vaqtda muskulning
qo‘z g ‘aluvchanligi, labilligi, qisqaruvchanligi pasayadi, mutloq kuchi
kamayadi. Muskul qanchalik tez qisqarsa, u shunchalik tez charchaydi.
Muskulning charchashini tushuntirish uchun bir qancha nazariyalar
yaratilgan. Ba'zi olimlar ishlash natijasida energiya zahirasi tugab qoladi,
degan fikmi bayon qilsa, boshqa bir guruh olimlar ishlash vaqtida
organizmda har xil zararli moddalar hosil bo‘lgani uchun muskul
zaharlanib, charchab qoladi, deb tushuntiradilar. Lekin bu nazariyalaming
har ikkisi ham charchash sabablarini to ia -to ‘kis tushuntirib bermaydi.
Ishlab turgan muskulda chindan ham moddalar almashinuvining turli
zararli mahsulotlari, jumladan, sut kislota, azot qoldiqlari va boshqalar
hosil bo‘lib, muskulning ish qobiliyatini ancha pasaytiradi. Shuningdek,
muskul ishlaganda energiya zahiralari ham kamayadi. Ammo bu
jarayonlarning hech biri ham charchashni tushuntirish uchun to‘la asos
bo‘la olmaydi. Charchashni tushuntirish uchun yaratilgan nazariyalaming
hech biri charchashning kelib chiqishida nerv tizimining rolini e'tiborga
olmagan. I.M.Sechenov, I.P.Pavlov, N.E.Vvedenskiy va A.A.Uxtomskiy-
lar charchashning boshlanishida nerv tizimining katta rol o ‘ynashini
ko‘rsatib berdilar. N.E.Vvedenskiy muskulning charchashi mohiyat e'tibori
bilan reflektor akt ekanligini o ‘z tajribalarida isbotladi. 0 ‘sha tajribalarda
u muskuldan oldin nerv tizimi charchashini aniqladi. Muskulning
charchashida bosh miya yarim sharlarining po‘stlog‘i ham katta rol
|
| |
