Raqamli texnologiyalardan foydalangan holda mijozlarga xizmat

76 
darslikdan foydalanish oʻquvchilarning darsdan tashqarida oʻquv 
materiallari bilan ishlash jarayoni samaradorligini oshiradi.
6-sinf uchun Geografiya fanidan elektron darsligi misolida 
yuqorida bayon etilgan elektron darslik yaratish texnologiyasining 
afzalliklarini keltiramiz. 
Elektron darslik bosh ish darchasi (4.5-rasm) da keltirilgan. 
4.5-rasm. 
«Oʻrganish» va «Mustahkamlash» rejimlari bandlari 4.6- va 4.7- 
rasmlarda koʻrsatilgan.
4.6-rasm. 
4.7-rasm. 
Elektron darslik yaratishning asosiy bosqichlari: 
1. 
Predmetni va unga oid manbalarni tanlash, aniqlash; 
2. 
Muallif bilan uning materialini qayta ishlashga ruxsat 
beruvchi shartnomani imzolash; 
3. 
Mundarija va tushunchalar roʻyxatini tayyorlash; 
4. 
Matn koʻrinishidagi materiallarni tayyorlash (asosiy matn, 
qoʻshimcha matn, test, savollar, topshiriqlar, lugʻat, yordam va h.k.); 
5. 
Multimedia (tasvir, animatsiya, video, audio) uchun 
materiallarni aniqlash va ularni tayyorlash; 
6. 
Materiallar oʻrtasidagi bogʻliqlikni oʻrnatish (dasturlash); 
7. 
Sinov-tajribadan oʻtkazish; 
8. 
Foydalanish boʻyicha metodik qoʻllanmani tayyorlash; 

77 
9. 
Elektron darslik haqidagi tashqi ma‘lumotlarni yaratish. 
Qadoqlash boʻyicha normativ hujjat mavjud (GOST 7.83-2001. 
Elektron nashrlar. Asosiy turlari va chiquvchi ma‘lumotlar). 
4.2-jadval. 
OʻzDst 2310:2011. Elektron nashrlar. Asosiy turlari va chiquvchi 
ma‘lumotlar boʻyicha elektron nashlarni qadoshlash talablari. Unda 
mahsulotni tashuvchi sifati kompakt holda keltiriladi [8].
BSh – boʻlshi shart, ShE – shart emas, F –fakultativ. 
Chiquvchi ma‘lumot 
elementlari 
Joylashish oʻrni 
Titul 
ekra-
ni 
Ta-
shuv-
chi 
etike-
tasi 
Bir-
lamchi 
qadoq-
lash 
Ikki-
lamchi 
qadoq-
lash 
Chop 
etilgan 
qoʻl-
lanma 
Elektron nashr 
yaratishda ishtirok 
etgan yuridik va 
jismoniy shaxslar 
haqida ma‘lumot 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
Elektron nashr nomi 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
Yaratuvchilarning
manzillari, kontakt 
telefonlari, elektron 
pochtasi 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
Nashr yili 
F 
ShE 
ShB 
ShB 
ShE 
Minimal tizimiy 
talablar 
F 
F 
F 
ShB 
ShB 
Mualliflik huquqi 
belgisi 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
BSh 
Bibliografik yozuvi 
F 
ShE 
F 
BSh 
F 
Annotatsiya 
F 
ShE 
F 
BSh 
F 
Elektron darslik yaratishda quyidagi mutaxassislarning ishtiroki
talab etiladi: 

Malakali soha mutaxassisi. Uning vazifasiga sohani (fanni),
obyektni tanlash, Davlat ta‘lim standartlari mosliginini ta‘minlash,
senariychi mutaxassis bilan birgalikda mavzular boʻyicha senariyni 

78 
yaratishda qatnashish, ovozlashtirish uchun (suxandon oʻqishi uchun) 
matnni tayyorlash kiradi.

Senariychi mutaxassis. Elektron darslik senariysini tuzishda 
qatnashadi. 

Dasturchi-dizayner. 
Elektron 
darslikka 
qoʻshiladigan 
tasvirlarni qayta ishlash, menyu, ishchi darcha dizayni va mahsulotni 
tayyor holga keltirish uchun bezaklarni yaratishni amalga oshiradi.

Dasturchilar. Mavzuning barcha materiallarini ekranga 
chiqarish, eshittirish, videoni namoyish etishni ta‘minlash va ularni 
tayyorlash bilan shugʻullanadilar. Matnni formatlash, tasvirlar 
galereyasini yaratish, audio axborotlarni ishlash, video axborotlarni 
ishlash, nochiziqli montaj qilish va animatsiya materiallarni ishlash 
ularning zimmasida.

Suxandon. Matnni ifodali oʻqishni amalga oshiradi.
Elektron darslikni yaratish jarayonida yuqoridagi mutaxassislar 
safiga koʻpincha quyidagilar qoʻshiladilar: 

Malakali pedagog-uslubchi (amaldagi darslik muallifi 
maqsadga muvofiq).

Amaliyotchi pedagog. Yaratilgan mahsulotni sinashda va 
foydalanuvchi qoʻllanmasini yaratishda ishtirok etish uning vazifasiga 
kiradi. 

Download 3,34 Mb.