4.3. ELEKTRON DARSLIK YARATISH

71 
4.3. ELEKTRON DARSLIK YARATISH 
TEXNOLOGIYASI 
Reja: 
1. 
Elektron darslik tushunchasi. 
2. 
Elektron darslikni yaratishni loyihalashtirish 
3. 
Elektron darslikni yaratish bosqichlari. 
Kalit soʻzlar: elektron darslik, elektron darslik tarkibi, elektron 
darslik yaratish texnologiyasi. 
Elektron darslik – fanning oʻquv hajmini toʻliq qamragan va 
masofaviy oʻqitish hamda mustaqil oʻrganish uchun kompyuter 
texnologiyalariga asoslangan darslik. U mustaqil ta‘lim olishga hamda 
fanga oid oʻquv materiallar, ilmiy ma‘lumotlarning har tomonlama 
samarali oʻzlashtirishga moʻljallangan boʻlib, unda: 

oʻquv va ilmiy materiallar faqat verbal (matn) shaklda; 

oʻquv materiallar verbal (matn) va ikki oʻlchamli grafik 
shaklda; 

multimedia (koʻp axborotli) elementlari, ya‘ni ma‘lumot 
ikki-uch oʻlchamli grafik koʻrinishda, ovozli, video, animatsiya va 
qisman verbal (matn) shaklda; 

taktil (his qilinuvchi, seziladigan) xususiyatli, obyektlarga 
nisbatan harakatlanish tasavvurini yaratadigan shaklda ifodalanadi [11].

Elektron darslik yaratishda amal qilinishi zarur boʻlgan 
tamoyillar (kvantlashtirish, toʻliqliligi, koʻrgazmaliligi, tarmoqlashuvi, 
boshqarish, moslashtirish, kompyuterli ta‘minot, toʻplanuvchanligi) 
hisobga olinib, Elektron darslik yaratish texnologiyasini loyihalashtirish
7 bosqichni oʻz ichiga oladi [11]: 
1) konsepsiyasini ishlab chiqish (fan standarti va mashgʻulot
oʻtkazish metodikasiga tayanuvchi elektron darslik yaratishning 
asosiy gʻoyasini ishlab chiqish, darslikning mazmunli qismini 
tuzish); 
2) loyihalashtirish (koʻrinishida ishchi namunasini, axborot 
bloklari va ekran shakllari andozalari toʻplamini, murojaatlar
interfaolligini ta‘minlovchi giperilovalar tuzilmasining tartibli 
sxemasini ishlab chiqish); 

72 
3) ekran shakli va axborot bloklari dizayni (aniq oʻquv 
jarayoni, 
psixologik-pedagogik 
xususiyatlari, 
ergonomika 
talablari, oʻquv materiallari tuzilishi va mazmuniga mos ravishda 
dizaynni tayyorlash); 
4) oʻquv materiallarini elektron shaklda tayyorlash va ularni 
boʻlimlar boʻyicha bir ish seansi, ya‘ni bir dars uchun 
moʻljallangan elementar qismlarga–modullarga ajratish; 
5) ilova tuzilmasi elementlarini toʻldirish (tayyorlangan 
materiallarni ishlab chiqilgan andozalar va ekran shakllariga 
joylashtirish, ilovalar tizimini toʻldirish hamda foydalanuvchi 
bilan qayta aloqa tashkil qilish); 
6) test sinovlari va sozlash (har bir ilova, aloqa ishlari 
toʻgʻriligini va foydalanuvchi harakatiga dasturning javobi 
toʻgʻriligini tekshirish); 
7) oʻquv jarayoniga tatbiq etish (albatta, ta‘lim beruvchilar 
va oʻquvchilar refleksiyasi toʻgʻrisidagi ma‘lumotlarni toʻplash 
bilan umumiy oʻrta ta‘lim maktablarida elektron darslikni 
qoʻllash). 
Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari muhitida 
oʻqitishni Internet resurslaridan foydalanishsiz tasavvur qilib 
boʻlmaydi. Internet tarmogʻi ta‘lim xizmatlarining juda katta 
potensialiga ega. Elektron pochta, virtual kutubxona va muzeylar, 
ta‘limiy 
portal 
va 
saytlar, 
mavzuli 
blog 
va 
forumlar, 
telekonferensiyalar, elektron olimpiadalar va viktorinalar, zamonaviy 
ta‘limning tarkibiy qismiga aylanmoqda. Ushbu ta‘lim xizmatlaridan 
ham darsda, ham darsdan tashqari faoliyatda foydalanish uchun keng 
imkoniyatlar yaratadi. Internet ta‘lim resurslaridan foydalanish 
oʻqituvchini ta‘lim jarayonining boshqaruvchisiga aylanishga undaydi.
Elektron darslik har biri ma‘lum vazifani bajarishga moʻljallangan 
alohida modul sifatida namoyon boʻladigan fragmentlardan tashkil 
topadi. Bu fragmentlar tugallangan va oʻzaro aloqada boʻlib, ular 
quyidagi bloklarda mujassamlashmogʻi lozim:
-nazariy materialarni oʻrganish;
-yechib koʻrsatilgan misollar;
-nazorat savollari va vazifalari;
-mustaqil bajarish uchun topshiriqlar.

Download 3,34 Mb.