Skanerlar. ―Skaner‖ soʻzi inglizcha ―scan‖ soʻzidan olingan boʻlib, ―sinchiklab qarash‖, ―koʻrib chiqish‖ kabi ma‘nolarni anglatadi

Download 3,34 Mb. Pdf ko'rish
bet	6/44
Sana	23.12.2023
Hajmi	3,34 Mb.
	#127740

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 44

Bog'liq
61dbf7822780d7.76038544

Skanerlar. ―Skaner‖ soʻzi inglizcha ―scan‖ soʻzidan olingan
boʻlib, ―sinchiklab qarash‖, ―koʻrib chiqish‖ kabi ma‘nolarni anglatadi.
Skaner – shaffof yoki nur qaytaruvchi asl obyektni raqamli
koʻrinishga oʻtkazadigan optik-elektron qurilma.
Ular hamma yerda: ulkan hujjatlar arxivi ishlab chiqiladigan
idoralarda, nashriyotlarda va loyihalash-konstruktorlik idoralarida,
shuningdek, unchalik katta boʻlmagan firma, uy-ofislarda qoʻllaniladi.
Skanerlarning qoʻllanish doirasi qanchalik keng boʻlsa, ularning
modellari ham shunchalik koʻpdir.
Skanerning bahosi bir necha oʻn dollardan bir necha oʻn minglab
dollarlargacha boʻlish mumkin, optik ajratish qobiliyati 1 dyumga 75
dan 4000 nuqtagacha skanerlash, tezligi esa 1-2 dan 80 bet/daqiqagacha
boʻlishi mumkin.
Yorugʻlikning analog signalini raqamli shaklga oʻtkazish yoʻli
bilan tasvirning raqamli kodini yaratish jarayoni skanerlash deb
ataladi.
Aslning (tasvirning) bunday raqamli tasvirini kompyuterga
kiritish
raqamlashtirish
(digitizing)
ham
deb
yuritiladi.
Raqamlashtirish jarayonida tasvir elementar boʻlakka – pikselga
ajratiladi va har bir pikselga ma‘lum yorugʻlik va rang kodlari beriladi.
Kutubxonalarda
skanerlar
qogʻozdagi
yoki
plyonkadagi
fondlarning
elektron
shaklga
oʻtkazib
mijozlarga
axborot
texnologiyalari asosida yetkazib berishga moʻljallangan.
Skanerlar, avvalo, ikki turga ajratiladi:

Qoʻl (hand-held) skanerlari;

Stoldagi (desktop) skanerlar.
Odatda qoʻl skaneri uchun ishchi sohasi (tasvirni kiritish sohasi)
kengligi 4 dyuymgacha (10 sm) boʻladi . Bu skaner bilan kitob varagʻni
ham skanerlash mumkin. Kompyuterga kiritiladigan tasvir sifati
skanerni qoʻl bilan ushlagan holda asl (skanerlanadigan obyekt) ustida
yurgizishning silliqligiga (aniqligiga) bogʻliq boʻladi. Bu ancha
murakkab ish. Qoʻl skanerlarining bir turi shtrix-kodni oʻqish uchun
doʻkonlarda qoʻllaniladi. U shtrix-kodni ―oʻqib‖ kassa apparatiga
kiritadi.

12
2.1-rasm. Qoʻl skanerlari.
Stoldagi skanerlar statsionar qurilma sifatida ishlangan boʻlib,
konstruktiv jihatdan 3 guruhga ajratiladi:

Planshetli skaner;

Barabanli skaner;

Proyeksion skaner.
Planshetli skanerlar eng koʻp tarqalgan. Ular yordamida ham
varaqli, ham tikilgan hujjatlarni (kitoblarni) skanerlash imkoni mavjud.
2.2-rasm. Planshetli skaner.
Skaner quyidagi funksional komponentlardan tashkil topgan:

yorugʻlik manbasi datchigi;

optik tizim;

fotopriyomnik;

datchikni asl obyekt boʻylab yurgizish mexanizmi;

elektron qurilma (signalni raqamli koʻrinishga oʻtkazadi va
shaxsiy kompyuterga uzatadi).

13
2.3-rasm. Planshetli skaner ichki tuzilishi.
Skanerlash paytida asl tasvirga yorugʻlik tushiriladi. Tushgan
yorugʻlik asl tasvirdan har xil qaytadi. Aslning oqish joyidan toʻqroq
joyga nisbatan koʻp yorugʻ qaytadi.
2.4-rasm. Skanerlash jarayoni.
Qaytgan (yoki singan) yorugʻlik nuri optik tizim orqali sezgir CCD-
matritsaga (fotopriyomnikka) yoʻnaltiriladi. CCD-matritsa yorugʻlik
intensivligiga mos elektr kuchlanishini ishlab chiqadi. Kuchlanish
miqdori raqamli axborotga (0 yoki 1 dan iborat) aylantiriladi va
kompyuter xotirasiga yoziladi.

Download 3,34 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 44

Download 3,34 Mb.

Pdf ko'rish